Grote gevaren uit het oosten

Voor de tweede keer binnen een jaar was Rob de Wijk uitgenodigd als spreker op een Studium Generale bijeenkomst aan de Universiteit Twente. Op 29 oktober 2013 ging het over “de wereld in 2050”, vanavond over “Conflict Areas Around the World”. In zijn introducerende woorden vertelde de coördinator van Studium Generale, Peter Timmerman, dat toen Rob de Wijk afgelopen mei werd gevraagd om deze avond in te leiden, niemand enige notie had van het neerstorten van de MH17 en überhaupt van het bestaan van ISIS die de afgelopen weken en dagen de kranten domineerden.

In zijn eerste woorden bestrijd Rob de Wijk meteen dat we de ontwikkelingen in Oekraïne en Noord-Irak niet hadden kunnen voorzien. Zo heeft hij in 1993 meegeschreven aande Prioriteitennota van het Nederlandse ministerie van Defensie waar hij in het hoofdstuk over de internationale veiligheidssituatie heeft geschreven “Potentieel het gevaarlijkst zijn de problemen in de verhouding tussen Rusland en Oekraïne inzake de Krim.” De strijd om de Krim heeft hij dus 21 jaar ervoor voorspeld.

Stellingname tegen de internationale strategie om ISIS te bestrijden

Vandaag stuurden de voorzitters van de Aramese Beweging voor Mensenrechten, Enschede voor Vrede, de Samenwerkende Democratische Organisaties en de Turks-Mediterrane Alawitische Vereniging TAAB namens hun alle in Twente gevestigde organisaties onderstaande gezamenlijke brief aan de leden van de Vaste Commissie Buitenlandse Zaken van de Tweede Kamer over de Nederlandse deelname aan de internationale strijd tegen IS cq. het besluit om Nederlandse F16’s naar Irak te sturen.

Met grote verontrusting volgen wij al geruime tijd de ontwikkelingen in Syrië, Irak en het aanpalende Turkije. Ontwikkelingen die afgelopen zomer weer een nieuwe fase zijn ingegaan door het offensief van de terreurorganisaties Islamitische Staat in Iraq en Syrië. Deze ontwikkelingen zorgden voor grote beroering onder de omvangrijke, uit deze regio afkomstige bevolkingsgroep van naar schatting 20.000 personen die in en rond Enschede woonachtig is en familie in Syrië heeft. Onder hen veel christenen, maar ook jezidi’s, alawieten, soennitische moslims, seculieren, etc. Vanuit onze ervaringen en verbondenheid met deze groepen richten we ons tot u met onze zorgen over de voorgenomen Nederlandse deelname aan de internationale strijd tegen IS.

De oorlog dichterbij

Deze laatste zaterdagmiddag van de Vredesweek begon met het verzamelen van handtekeningen voor het burgerinitiatief tegen kernwapens in de Enschedese binnenstad.

Daarna keren we 100 jaar terug in de tijd naar een verhandeling over de 100 jaar geleden uitgebroken Eerste Wereldoorlog in de Openbare Bibliotheek Enschede door Gerard Kocx.

Oorlog stopt niet bij de grens

Na een maand zaten we weer met Enschede voor Vrede en Pax Christi Bistum Münster in de Oase op de grens van Duitsland en Nederland. Vandaag was het een stuk droger dan toen en dus konden we vandaag wel rond het haardvuur zitten om ons met een grensoverschrijdend thema bezig te houden: het begin van de Eerste Wereldoorlog, deze nazomer 100 jaar geleden.

Dat lijkt een niet erg vanzelfsprekend thema voor een gezamenlijke bijeenkomst. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Nederland neutraal en probeerde de oorlog uit alle macht buiten de deur te houden. Daardoor hebben velen het idee dat de 100-jarige herdenking van het begin van de Eerste Wereldoorlog zoals dat in de landen om ons heen grootschalig plaatsvindt, hier in Nederland niet aan de orde is. Maar natuurlijk is de oorlog destijds niet geheel aan Nederland voorbijgegaan. Alleen al de enorme aantallen vluchtelingen die Nederland destijds moest opnemen hadden een grote impact op de toenmalige bevolking.

Oorlog in het Midden-Oosten

Terwijl de kranten vandaag volstaan met berichten over het besluit van de Nederlandse regering om actief deel te gaan nemen aan de oorlog tegen de Islamitische Staat in Irak en Syrië hoofdzakelijk door bombardementen uit te gaan voeren op gronddoelen in Irak, organiseren Enschede voor Vrede en de Turks-Mediterrane Alawitische Vereniging (TAAB) in het TAAB-gebouw in Hengelo een bijeenkomst met Meltem Halaceli over de door hemzelf opgetekende memoires van haar grootvader over zijn ervaringen als Arabisch-Alawitisch soldaat in het Ottomaanse leger ten tijde van de Eerste Wereldoorlog en de daaropvolgende Turkse Onafhankelijkheidsoorlog.

Meltem Halaceli is zelf in Twente geboren en opgegroeid als dochter van Arabisch-Alawitische ouders afkomstig uit Turkije. Dat leidt al snel tot verschillende identiteiten. Ben je nu Nederlandse, Arabische of Turkse? Een jaar of tien geleden is ze Arabische Taal en Cultuur gaan studeren aan de Universiteit van Amsterdam en toen zij na enige tijd, als enige in haar familie, niet alleen Arabisch kon spreken maar ook kon lezen kreeg ze van haar vader een in het Arabisch geschreven boekje dat hij van zijn vader, haar grootvader, had gekregen, maar dat hij nooit had kunnen lezen. Ook Meltem Halaceli had moeite het te lezen, omdat het boekje niet in het klassiek Arabisch was geschreven maar in een specifiek Noord-Syrisch dialect dat alleen in het huidige Zuid-Turkije wordt gesproken en overigens als dialect op het punt staat uit te sterven omdat veel in Zuid-Turkije levende Arabische-Alawieten in toenemende mate geturkificeerd (en overigens ook gesoennitiseerd) worden. Het dialect is ook nog maar nauwelijks gedocumenteerd. Er bestaan geen woordenboeken of verhandelingen over dit dialect en er zijn überhaupt maar weinig documenten in dit dialect geschreven omdat het in de Arabischtalige wereld gebruikelijk is om klassiek-Arabisch te schrijven los van hoe het in een specifieke regio wordt gesproken. Daardoor kunnen mensen in de Arabischtalige regio wel elkaars geschriften lezen, maar elkaar nauwelijks verstaan.

De oorlog op afstand houden

In zijn introductie tot het vanavond op de Universiteit Twente gehouden mini-symposium “De twee gezichten van drones” illustreerde avond-voorzitter, mede-organisator en Wetenschapswinkelier Egbert van Hattem de voor deze avond gekozen titel aan de hand van twee nieuwsberichten van vandaag. Aan de ene kant worden drones ingezet bij de deze dagen opgevoerde luchtaanvallen boven Irak en Syrië, aan de andere kant maakte Deutsche Post DHL vandaag bekend om met drones medicijnen van de Oostfriese stad Norden naar het Waddeneiland Juist te brengen. Civiel en militair gebruik van drones. En het vage grensgebied daartussen. Dat staat vanavond centraal.

De eerste inleidster is UT-onderzoekster Raffaella Carloni van de het laboratorium voor Mechatronica en Robotica. Zij legt uit dat een drone feitelijk een vliegende robot is. Een onbemand vliegtuig of helikoptertje dat onbemand vliegt en dat ofwel autonoom danwel op afstand aangestuurd doet. Het laatstgenoemde heet “human in the loop”, het eerstgenoemd “human out of the loop”. Er is echter ook een tussenvorm (“human on the loop”) waarbij sommige dingen autonoom worden gedaan en andere op afstand worden aangestuurd of waarbij op afstand kan worden ingegrepen.

Onbruikbare wapens uit een verouderde oost-west-tegenstelling

Vanavond was Krista van Velzen van vredesorganisatie PAX (voorheen IKV Pax Christi) uitgenodigd om in de Enschedese Ambassade voor Vrede (in de Wonne) te spreken over kernwapens. Kernwapens? Dat was toch jaren ’80 met twee grote demonstraties en een Volkspetitionement? Die dingen zijn toch verdwenen met het einde van de Koude Oorlog?

Helaas, niets is minder waar, aldus Krista van Velzen. De tweede grote kernwapenstaten van weleer hebben weliswaar hele batterijen kernwapens opgeruimd, maar ze beschikken nog steeds over een aantal duizenden kernwapens. Genoeg om elkaar en de aarde te vernietigen. Het bovenstaande plaatje maakt duidelijk dat er, zoals bekend, ook andere kernwapenstaten zijn maar de Verenigde Staten en de Russische Federatie (als opvolger van de Sovjet-Unie) bezitten nog steeds verreweg de grootste kernwapenarsenalen.

Groeiende wapenexport naar het Midden-Oosten

Vanavond vond in het gebouw van de Samenwerkende Democratische Organisaties (van mensen afkomstig uit Turkije) een Vredesweekbijeenkomst plaats over de groeiende wapenexport naar het Midden-Oosten. De bijeenkomst werd ingeleid door Wendela de Vries van de organisatie “Stop Wapenhandel” die onderzoek doet naar Nederlandse en Europese wapenhandel en daar actie tegen voert.

Wendela de Vries stelde het erg op prijs om over deze materie te spreken met een gemengd Nederlands/Turks publiek. Juist rond de rol van Turkije in de strijd in het Midden-Oosten is erg veel te doen en er wordt ook binnen de Nederlandse vredesbeweging intensief over gediscussieerd.

Universele Viering en Enschedese Verklaring van Vrede

“21 september” is door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Internationale Dag van de Vrede. Voor het vijfde achtereenvolgende jaar organiseerden de Raad voor Levensbeschouwingen en Religies Enschede, de Raad van Kerken Enschede, de Wereldvredesvlam Twente en Enschede voor Vrede op deze dag een Universele Viering van de Internationale Dag van de Vrede. Thema was dit jaar “Vrede. Je moet het maar durven.”

Wethouder Eelco Eerenberg verrichtte ook hier de opening. Hij begon met het contrast tussen deze bijeenkomst en de streekderby tussen Heracles en FC Twente waar hij net vandaan kwam en die omgeven was van tekenen van geweld. De onderlinge aversie tussen de twee supporterslegioenen en de enorme politie-inzet die nodig was om een en andere in goede banen te leiden.

Het tonen van wie je bent en het zichtbaar worden van onderhuidse spanningen

Vanmiddag werd in de Wintertuin van de Wonne de Enschedese Ambassade van Vrede geopend. Dat gebeurde door de Enschedese Ambassadeur van Vrede, Bert Woudstra, die vertelde dat hij als zevenjarige jongen in 1939 met zijn ouders de oorlogskerkhoven in Vlaanderen en Noord-Frankrijk bezocht. Onder de indruk hiervan was hij er van overtuigd dat de mensheid niet nog eens zo’n tragedie over zich af zou roepen, maar niets bleek minder waar. Enkele maanden later brak de Tweede Wereldoorlog uit met nog grotere drama’s als de eerste. Als joods jongetje heeft Bert Woudstra op verschillende plekken ondergedoken gezeten om na de oorlog erachter te komen dat zij halve familie was afgevoerd en omgebracht.

En ook na de Tweede Wereldoorlog lijken we er bitter weinig van geleerd te hebben. Je kunt de vrede niet aan politici overlaten, zo houdt Bert Woudstra zijn gehoor voor, maar je zult er zelf ook je verantwoordelijkheid voor moeten nemen in je omgang met anderen, met de wereldproblematiek en bijvoorbeeld bij economische en technologische ontwikkelingen. We zullen juist als burgers continu met elkaar in gesprek moeten blijven en mogelijke conflicten juist ook via het gesprek moeten proberen op te lossen of op z’n minst hanteerbaar te maken in plaats van met geweld. Hij sloot af met de wijze woorden die de Griekse wijsgeer Perikles 2.500 jaar geleden uitsprak en die nog steeds actueel zijn: “Wij beschouwen de discussie niet als een struikelblok voor actie, maar als een noodzakelijke voorwaarde om wijs te handelen. Wij geloven dat geluk een vrucht is van vrijheid en de vrucht van vrijheid is die van moed.”

Ontmoeting met Syrisch-Orthodoxe kerk centraal bij Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede

In oktober 2013 vond in de Zuid-Koreaanse stad Busan de 10de Assemblee van de Wereldraad van Kerken plaats. Zo’n Assemblee is een 7-jaarlijkse “algemene ledenvergadering” waar vertegenwoordigers van de inmiddels 350 lidkerken van de Wereldraad bijeenkomen voor ontmoeting, uitwisseling en het uitzetten van gezamenlijk beleid.

Vanavond sprak adjunct secretaris-generaal van de Wereldraad, de Nederlander Hielke Wolters in de Remonstrantse kerk in Hengelo over één van de meest inspirerende en uitdagende uitkomsten van deze Assemblee: het besluit en de oproep tot een Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede. Als tweede spreker na de pauze sprak Kees Nieuwerth, lid van het moderamen van de Raad van Kerken in Nederland, over de plannen om die Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede ook in Nederland vorm en inhoud te geven.

Mossawa conferentie over Palestijns-Arabische gemeenschap in Israël na de Gaza-oorlog

Tijdens onze studiereis bezochten we in Haifa het kantoor van de Palestijns-Arabische mensenrechtenorganisatie Mossawa. Tijdens de jongste Gaza-oorlog trok Mossawa regelmatig aan de bel als het om vergeldingsacties tegen de in Israël levende Palestijnen ging. Vandaag ontvingen we onderstaand persbericht over een afgelopen vrijdag gehouden conferentie.

Mossawa organiseerde een jaarlijkse conferentie over de juridische status van de Palestijns-Arabische gemeenschap in Israël

Internationale waarnemers op Westelijke Jordaanoever gevangengezet door Israëlische politie

Tien dagen na het vorige bericht "Pesterijen tegen Palestijnen op Westelijke Jordaanoever gaan gewoon door" ontvingen we vanmiddag weer een persbericht van Operation Dove.

Israëlische kolonisten hebben internationale waarnemers en een Palestijnse schaapherder aangevallen

Ten gevolge daarvan zijn één internationale waarnemer en de schaapherder door de Israëlische politie gevangen gezet

Interview Radio Oost: geen militaire actie tegen ISIS

Een uur nadat de Nederlandse regering, vooruitlopend aan het Kamer-debat vanavond, een brief aan de Kamer stuurde over de recente ontwikkelingen aangaande Irak en IS(IS) en een uur voordat een delegatie van de Enschedese hongerstakers hun door inmiddels meer dan 30.000 mensen ondertekende petitie voor een safe haven voor christenen in het noorden van Irak aan de Tweede Kamer aanboden, werd ik over dit onderwerp geïnterviewd aan het eind van het tussen-de-middagprogramma "Het Overijssels Hart" van Radio Oost (na te luisteren via de aangegeven link).

Mijn stelling was dat de voorgenomen militaire actie van de "brede" coalitie die Obama thans aan het vormen is en waar Nederland amechtig ook probeert toe te mogen behoren, heilloos is.

Pesterijen tegen Palestijnen op Westelijke Jordaanoever gaan gewoon door

Vanochtend ontvingen we weer een persbericht van Operation Dove.

Israëlisch leger verwoest 9 bouwwerken in het dorp Khirbet ar-Rahwa

38 mensen dakloos waaronder 21 kinderen