De wetenschap van “Safe and Secure”

In de laatste week van september vond in de Enschedese binnenstad de “Twente Science Week” plaats om scholieren en ander burgers kennis te laten maken verschillende onderzoeksdisciplines die aan de Universiteit Twente worden beoefend. De focus lag dit jaar op het thema “safe and secure” oftewel alles wat met veiligheid te maken heeft. En als techniek daarbij in het geding is, kan het natuurlijk gaan om de inzet en eventuele ontwikkeling van nieuwe technologie om met name de openbare veiligheid te kunnen garanderen, maar ook om het garanderen van de veiligheid van die technologische artefacten zelf.

In een speciaal voor deze Twente Science Week op de Oude Markt geplaatste dometent vond vanavond in dit kader een door Studium Generale georganiseerd Science Café plaats met drie sprekers (de vierde, die het over cyber security zou hebben, was helaas verhinderd).

Who’s done it? Dader en slachtoffer van genocide

Vanavond was de Turkse onderzoeksjournalist Hayko Bagdat te gast bij de Samenwerkende Democratische Organisaties (van mensen afkomstig uit Turkije). De in Istanbul geboren Bagdat is van Armeense afkomst en heeft de afgelopen jaren vooral onderzoek gedaan naar de moord in 2007 op Hrant Dink.

Hij begint zijn inleiding met een verhaal over een Armeense man in Istanbul die er achter kwam dat hij een oom had die de genocide van 1915 had overleefd en sindsdien in Libanon woonde. Hij nodigde deze oom uit om hem te bezoeken in Istanbul, maar de oom weigert naar Turkije te reizen: het land van de daders. Later zou deze oom die mening nuanceren. Natuurlijk was Turkije ook het land waar hij geboren en getogen was en waar zijn thuis was. Maar hij voelde zich door Turkije als iemand die niet gewenst was; als iemand die ze liever kwijt dan rijk waren.

Mensen aan hun lot overgelaten

Als overgang naar het UIT-festival op de Oude Markt vond vanmiddag de laatste activiteit plaats in het kader van het Festival De Oriënt. Terwijl buiten op de Oude Markt een heus festival-terrein was nagebouwd met circus- en schiettentjes, berichtte Andy Spyra binnen over de enorme tentenkampen in Afrika en het Midden-Oosten en over de miljoenen vluchtelingen die daar werden opgevangen. Van buiten drongen de vrolijke geluiden van het UIT-festival binnen door. In hoeverre de boodschap van Andy Spyra van binnen ook naar buiten zal doordringen blijft de vraag.

Spyra is fotojournalist voor de Duitse weekbladen Die Zeit en Der Spiegel en heeft zich gespecialiseerd in Afrika en het breder Midden-Oosten (inclusief Afghanistan). Een gebied met talloze gewelddadige conflicten en vanuit Europa wel als “gordel van instabiliteit” aangeduid. Maar Europa, zo betoogt Spyra, komt alleen in actie als een deel van die vluchtelingen de uitzichtloosheid daar beu is en dreigt over te steken naar het oude continent dat voor een belangrijk deel verantwoordelijk voor hun ellende en haar welvaart nog steeds op die ellende bouwt.

Verbindingen naar eerdere vredesactiviteiten

Vanochtend vond in het kerkgebouw van het Leger des Heils - bijna letterlijk in de achtertuin van de Syrisch-Orthodoxe kerk - de Oecumenische Vredesdienst plaats. Ook in deze ruimte hing het doek dat afgelopen zondag door de deelnemers van de Walk of Peace is geschilderd.

De collecte was bestemd voor het project van het Arab Eductational Institute in Bethlehem waar Toine van Teeffelen bijna twee jaar geleden al eens in Enschede over is komen spreken.

Muziek is een wereldtaal

Vanmiddag traden in de veertien dagen geleden geopende koffiebar “Stoet” in de Openbare Bibliotheek Enschede leerlingen en docenten op van de Ennana Muziekschool. Wederom in het kader van het Festival De Oriënt.

de maestro Elias Musaki geflankeerd door twee van zijn leerlingen

Enkele toepasselijke fragmenten uit de bij deze gelegenheid verspreide flyer:

Vluchtelingenopvang aan weerzijden van de grens

Vanavond vond voor het derde achtereenvolgende jaar een kampvuurbijeenkomst plaats die Enschede voor Vrede samen met Pax Christi im Bistum Münster organiseerde op in de Oecumenische vredestuin “Oase” aan de Dinkel, op de grens van Nederland en Duitsland. Het verloop van deze (voormalige) grens is als een soort pad weergegeven en op één van de knikken die dat pad maakt is een vuurplaats gecreëerd.

Thema voor deze kampvuurbijeenkomst was de vluchtelingenopvang aan beide zijden van de grens, in Ahaus en Enschede. Daarvoor waren twee inleiders uitgenodigd: Carmen Esposito-Stumberger van Caritas Ahaus en Joost Lefferts van Alifa Vluchtelingenwerk Enschede.

Muzikale reis door het Midden-Oosten

In het kader van het Festival De Oriënt vond vanavond bij Concordia een optreden van het Göksel Yilmaz Ensemble plaats. Een muzikaal mozaïek van Turkse, Arabische en Koerdische liederen dat duidelijk maakt dat muziek zich weinig van grenzen en conflicten aantrekt en deze heel gemakkelijk overstijgt.

v.l.n.r. Ulaş Aksünger (percussie), Funda Yılmaz (zang), Göksel Yılmaz (zang, gitaar, saz en ud),
Anne Bakker (viool) en Peter Rikkers (contrabas)

"Wij zijn in vrede"

Vanavond werd voor de zevende achtereenvolgende keer de door de VN uitgeroepen Internationale Dag van de Vrede in Enschede gevierd. Ook zeven jaar geleden had Enschede voor Vrede de gemeente Enschede een regenboogkleurige VREDE-vlag aangeboden om op 21 september van het Stadhuis uit te steken, zoals enkele tientallen andere gemeentes inmiddels al deden, maar pas dit jaar werd daar, nadat ook de gemeenteraad was ingeschakeld, gehoor aan gegeven.

De viering vond voor de tweede achtereenvolgende keer plaats in de Ontmoetingskerk. Daar werd ’s middags een groot vredesdoek opgehangen dat was samengesteld uit verschillende schilderingen waaraan de deelnemers van de afgelopen zondag in Enschede gelopen Walk of Peace een bijdrage hadden geleverd.

Beelden van alledaagse uitzichtloosheid

Het Vredesweeksymposium met de Wetenschapswinkel en Studium Generale op de Universiteit Twente dat dit jaar voor de vijfde respectievelijk tweede achtereenvolgende keer werd gehouden, kreeg een bizar begin. Midden-Oosten-verslaggever voor de NOS, Lex Runderkamp, die filmpje zou vertonen over oorlogsjournalistiek onder de titel “bereid om te sterven voor een goed verhaal” had onderweg naar Enschede bij Deventer een auto-ongeluk gekregen waarbij zijn auto fors in de kreukels was geraakt. Toch zou hij zijn weg naar Enschede vervolgen, maar de volgorde van de sprekers zou op zijn later op de avond te verwachten aankomst moeten worden aangepast. 

De eerste spreker was daarom nu Sakir Khader. Hij werkt als journalist bij de Volkskrant en omdat hij van Palestijnse afkomst is en dus Arabisch spreekt werd hij door de Volkskrant regelmatig naar het Midden-Oosten uitgezonden. Aanvankelijk deed hij voor zijn krant verslag van ISIS en de Nederlandse jihadisten die naar het Midden-Oosten vertrokken, maar gaandeweg verschoof de aandacht naar de Syrische vluchtelingen die naar Europa onderweg zijn.

De macht van beeldvorming

In het kader van het Festival de Oriënt werd vanavond in het Enschedese filmhuis Concordia de documentairefilm “Long Road Ahead” vertoond. Deze film, gemaakt door vier Utrechtse filmacademie-studenten, beleefde een jaar geleden haar première in het Europees Parlement en brengt de boodschap over van de humanitaire situatie van vluchtelingen in Noord-Irak.

Bij de vertoning in Enschede werd hij kort ingeleid door Felix Govers, één van de vier betrokken filmacademie-studenten die inmiddels de filmmaatschappij “Living Image” hadden opgericht en het afgelopen jaar nog drie andere films hadden gemaakt. Hun werkwijze om gecompliceerde situaties weer te geven in indringende beelden van de puur persoonlijke situatie van één of meer direct betrokkenen sloeg duidelijk aan.

Stappen op weg naar verbinding

Vandaag viel Enschede de eer te beurt het decor te vormen van de tweede landelijke Walk of Peace waarmee de Raad van Kerken in Nederland, samen met de vredesorganisaties PAX en Kerk en Vrede, invulling geeft aan de Pelgrimage van Vrede en Gerechtigheid waartoe de Wereldraad van Kerken in 2013 heeft opgeroepen. Voor deze tweede editie, die op verzoek van de Syrisch-Orthodoxe kerk in Nederland in Enschede werd gehouden, werd samengewerkt met Enschede voor Vrede en een aantal andere lokale vredes- en religieuze organisaties en aan de tocht namen verschillende vertegenwoordigers van lokale en landelijke organisaties deel.

v.l.n.r. Samoïl Dogan (priester Syrisch-Orthodoxe kerk), Aboud Gouriye (bestuurslid Syrisch Orthodoxe kerk), Dirk Gudde (voorzitter Raad van Kerken in Nederland), Edwin Seinen (Rooms-Katholieke parochie in Enschede), Johannes Elma (Syrisch Orthodoxe kerk), Marco Rosema (Wereldvredesvlam Twente), Rashid Mathey (moskeevereniging IVEO Enschde), Karin van den Broeke (voorzitter Protestantse Kerk in Nederland), Quirin Prenger (secretaresse burgemeester van Enschede), Ben Keijzer (Leger des Heils Oost-Nederland), Freek Landmeter (directeur PAX) en Joris Vercammen (aartsbisschop van de Oud-Katholieke kerk).

De vredeskracht van vrouwen, kinderen en nieuwkomers

Vandaag werd het Enschedese Vredesweekprogramma geopend in de Wintertuin van de Wonne: de laatste jaren tijdens de Vredesweek de Enschedese Ambassade van Vrede. Dit jaar leverde het koor "La Colombe" haar muzikale medewerking met de uitvoering van een aantal onderdelen van het "Requiem for Humanity".

Van een eerdere uitvoering van dit stuk door La Colombe is een DVD gemaakt die niet alleen tijdens de opening, maar gedurende de hele Vredesweek te koop zal zijn. Een deel van de opbrengst van deze DVD stelde La Colombe beschikbaar voor de organisatiekosten van de Enschedese Vredesweek.

Genocide erkennen door dialoog of confrontatie

Vanavond waren zo’n 150 mensen, voornamelijk Arameeërs, afgekomen op de bijeenkomst “De positie van Arameeërs in Turkije – een eeuw na de genocide van 1915” die de Suryoye Aramese Federatie Nederland (SAFN) organiseerde in het verenigingsgebouw van Platform Aram in Enschede.

In zijn welkomstwoord namens de SAFN herinnerde Johnny Shabo de aanwezigen eraan dat de genocide van 1915 zo’n 70% van de Aramese bevolking in het toenmalige Ottomaanse rijk heeft omgebracht. De Syrisch-Orthodoxe patriarch werd vervolgens uit het moderne Turkije verbannen naar het huidige Syrië en werd gevolgd door een grote groep gelovigen. De Turkse regering achtte de minderheidsbepalingen in het Verdrag van Lausanne dat in 1923 met de Westerse mogendheden werd gesloten niet van toepassing op de Arameeërs. Er mochten geen Aramese scholen en kerken gesticht worden en Arameeërs kregen een Turkse achternaam in plaats van hun Aramese. Aramese plaatsnamen in de gebieden die vierduizend jaar door Arameeërs waren bewoond werden door een speciale commissie vervangen door Turkse plaatsnamen, waarbij bijvoorbeeld de oude stad Edessa werd omgedoopt tot Urfa. En het eind van de 20ste eeuw moesten de resterende Arameeërs meerendeels het land ontvluchten vanwege de strijd tussen het Turkse leger en de Koerdisch PKK in hun woongebied in zuidoost Turkije.