Vergelding vanuit de latere EUREGIO

Terwijl vandaag aan de kust van Normandië door regeringsleiders en veteranen de landing van de geallieerden 70 jaar geleden wordt herdacht, sprak ik met een Duitse vredesactivist over een tamelijk onbekend gebleven stuk geschiedens waarin een macabere hoofdrol is weggelegd voor het Duits-Nederlandse grensgebied rond Enschede. In wanhopige poging om de geallieerde opmars zoveel mogelijk schade toe te brengen bracht Nazi-Duitsland het tijdens de oorlog ontwikkelde maar nog niet volledige uitgeteste V2-wapen in stelling. De "V" staat hierbij niet voor "Vrede" of voor "Victory" maar voor "Vergeltungswaffe", wat de praktische militaire betekenis van het wapen ook het beste weergeeft: vergelding. Tegelijkertijd geldt de V2 als het prototype voor de rakettechnologie en de kruisvluchtwapens waar we na de Tweede Wereldoorlog maar al te bekend mee zijn geworden.

Op 8 september 1944, dus iets meer dan 3 maanden na de geallieerde landing op de Normandische kust, werd de eerste V2 gelanceerd. Er zouden er tot aan de laatste oorlogsdagen nog minstens 3.171 volgen; meer dan de helft hiervan (1.610) kwam de havens en de binnenstad van Antwerpen terecht waar grote schade werd aangericht en meer dan 1.700 burgers werden gedood. Londen was met 1.358 afgevuurde V2's het tweede doel met een dodental van meer dan 2.700 burgers.


Voor de lancering van de V2's waren in de zomer van 1944 twee eenheden in het leven geroepen: de Südgruppe en de Nordgruppe. De Nordgruppe had haar hoofdkwartier aanvankelijk in Kleef en het Nederlandse Berg en Dal, maar verlegde die na de geallieerde luchtlandingen van 17 september 1944 bij Arnhem naar Zutphen en later naar Darfeld in de Westfaalse kreis Borken. Deze Nordgruppe bestond uit een aantal afdelingen. De eerste afdeling opereerde tot maart 1945 afwisselend vanuit Den Haag / Wassenaar / Loosduinen vanwaaruit Londen en andere Engelse steden als Ipswich en Norwich onder vuur werden genomen en Darfeld, Ahaus en Burgsteinfurt vanwaaruit V2's op Antwerpen en andere Belgische steden waaronder Luik werden afgevuurd. Deze afwisseling tussen de regio's Den Haag en Westmünsterland gold ook voor de twee andere afdelingen van de Nordgruppe. Daarnaast was er nog een aparte eenheid - de SS Werfer Abteilung 500 - die aanvankelijk in de omgeving van Burgsteinfurt en Metelen was gestationeerd maar in het najaar van 1944 eerst naar Harderwijk en Oldenbroek en later naar Hellendoorn en Ommen werd verplaats. Ook deze eenheid had vooral Antwerpen als doel.

Veel van de V2's die in Antwerpen in de laatste oorlogsmaanden nog dood en verderf hebben gezaaid zijn dus uit de regio Westmünsterland en Twente afgeschoten. Iets dat maar weinig mensen weten.