Ter introductie op de film sprak één van de bestuursleden van het Comité Syrian in Nederland. Hij vertelde dat de film afgelopen december haar première beleefde in Damascus en begin dit jaar in Londen draait. Met de vertoning in Enschede werd Nederland als derde land aan het rijtje toegevoegd waar de film vertoond werd en vertoningen in Berlijn en Canada zitten in de pijplijn.
Bij deze Nederlandse première waren ook de regiseur, Najdat Anzour die de zaal ook nog even toesprak, en één van de vrouwelijke hoofdrolspelers aanwezig.
De film begint met beelden van de aanslagen van 11 september 2001 in New York, 11 maart 2004 in Madrid en 7 juli 2004 in Londen. Geconstateerd wordt dan Osama Bin Laden inmiddels is uitgeschakeld, maar dat dat niet geldt voor het ideeëngoed waaruit hij en de plegers van de genoemde aanslagen hun inspiratie haalden: het wahibisme, een extreme vorm van islam die 100 jaar geleden door de familie Saoed over het Arabisch schiereiland werd uitgerold en die nu met een wereldwijde opmars bezig is nog steeds gesteund door de familie Saoed.
De film is in zekere zin een mix tussen ”Lawrence of Arabia” en een Western met veel duels, schietpartijen en bloedvergieten. Lawrence of Arabia was, zoals we weten, een Brits diplomaat annex avonturier die de sharif van Mekka en Medina en diens zonen tijdens de Eerste Wereldoorlog aanzette tot een opstand tegen het Ottomaanse Rijk waar beide heilige steden onder vielen. Met prins Faisal hielp hij de sharif niet alleen een zelfstandig koninkrijk rond Mekka en Medina en in het westen van het huidige Saoedi-Arabië uit te roepen, maar ook samen met het Britse leger dat vanuit Egypte optrok om de toenmalige Ottomaanse provincies Palestina en Syrië te veroveren. Prins Faisal zou kortstondig koning van Syrië worden, maar toen die land na de Eerste Wereldoorlog onder Frans bestuur kwam, kreeg hij ter compensatie het koningsschap van Irak aangeboden. Zijn jongere broer werd de eerste koning van Jordanië.
Veel minder bekend dan dit verhaal over Lawrence of Arabia is dat de Britten al eerder aan het stoken waren in het midden en oosten van het Arabisch schiereiland. Aan de kust van de Perzische Golf hadden de Britten een aantal protectoraten zoals de Koeweit, Qatar, Bahrein en wat nu de Verenigde Arabische Emiraten zijn. Rond de vorige eeuwwisseling trok de familie Saoed door deze staten. Zij waren in 1890 door de familie Rashid verdreven uit hun machtscentrum Riyad en vestigden zich uiteindelijk in Koeweit. Vandaaruit zien we aan het begin van het filmverhaal dat een jongere zoon van het familiehoofd, Abdulaziz Saoed, in 1902 vanuit Koeweit Riyad herovert. De familie Rashid roept de hulp van het Ottomaanse Rijk in om de Saoedi’s te bestrijden en deze beginnen een uiterst succesvolle guerilla-oorlog. Volgens de film dan al met de hulp van de Britten. Ergens in de film zegt Abdulaziz dat zijn strijd gesteund wordt door Allah, onmiddellijk gevolgd door een scene waarin de Britse gezant stelt dat zijn regering Abdulaziz met wapens steunt.
Volgens wikipedia steunen de Britten Abdulaziz in ieder geval vanaf het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog in zijn guerilla-oorlog tegen de Ottomanen. De Saoedi’s hebben het oostelijke deel van het Arabisch schiereiland dan al stevig in handen en hebben hier de wahabitische vorm van islam geïntroduceerd. De film maakt duidelijk dat lokale bedoeïenenleiders die opkomen voor traditionele Arabische waarden en een tolerantere vorm van islam koelbloedig worden omgebracht waarmee alle verzet wordt gebroken. Zowel volgens de film als volgens wikipedia is de Britse gezant Harry St.John Philby belangrijk in de verovering door Abdulaziz Saoed van de rest van het Arabisch schiereiland. Philby weet de Britse regering er aan het eind van de Eerste Wereldoorlog zelfs van te overtuigen dat de Saoedi’s de voorkeur verdienen boven de sharief van Mekka en Medina en diens familie en in 1926 weet Abdulaziz met St.John Philby aan zijn zijde het door de sharief opgerichte koninkrijk over Mekka en Medina te veroveren en aan zijn Saoedische staat toe te voegen. Volgens de film heeft Abdulaziz dan ook al een verklaring ondertekend dat hij akkoord gaat met de vestiging van een joodse staat in Palestina. Daarover zwijgt wikipedia; wel heeft de zoon van de sharief, de met Lawrence of Arabia strijdende prins Faisal, een dergelijke verklaring getekend.
De film laat zien dat Abdulaziz Saoed door de Britten in 1932 tot eerste koning van Saoedi-Arabië wordt uitgeroepen. Ze laat wel zien dat St.John Philby zich tot de islam bekeert maar niet zien hoe St.John Philby, inmiddels ontslagen uit Britse dienst, bemiddelt bij de Amerikaanse olie-contracten met de Saoedische regering. De film eindigt met beelden van opstandelingen in Syrië die herinneringen oproepen met de beginbeelden van het filmverhaal waar we Abdulaziz met zijn medestrijders een raid uitvoeren in de omgeving van Riyad. Er klinken dezelfde leuzen, alleen zijn de kamelen van 100 jaar geleden vervangen door auto’s.
Het is een politieke film, maar het is niet zo dat de propaganda er op een hinderlijke manier vanaf druipt en historisch klopt het verhaal ook wel globaal. Hoewel de film gewoon in het programma van Wolf Cinestar stond aangekondigd en zelfs met een foto in het filmoverzicht in het Twentse weekblad “De Roskam” zaten er echter weinig mensen in de zaal voor wie deze politieke boodschap “het Westen heeft in Saoedi-Arabië een vreemde bondgenoot” nieuwe informatie zou zijn geweest. Het zomers-warme weer zal de meeste mensen op deze zondagmiddag buiten de bioscoop gehouden hebben.
=====
Na het zien van zo'n film is het ronduit schokkend om later op de avond in Nieuwsuur Mark Rutte te horen beweren dat alles op alles gesteld moet worden om de banden met Saoedi-Arabië goed te houden terwille van de economische belangen die daar voor Nederland aan kleven. Hij doelde daarmee het diplomatiek offensief dat Frans Timmermans heeft ingezet na de woede van de Saoedische regering over de bewust beledigende stikkers die Geert Wilders alweer een halfjaar geleden op de markt bracht. Zo blijkt niet alleen de boodschap van deze film aan dovemansoren gericht, maar ook de oproep die Femke Halsema naar aanleiding van haar televisiereeks "Seks en de zonde" bij Pauw en Witteman deed: "we moeten kritischer zijn op onze relatie met Saoedi-Arabië dat het wahabisme met de opbrengst van onze olieconsumptie over de wereld verspreidt."
Geen opmerkingen:
Een reactie posten