Muziek verbindt naar vrede

Als slotakkoord van de Vredesweek 2015 “Vrede Verbindt” klonken vanavond in het Rabotheater in Hengelo de klanken van vrede en verzoening van het Armeens-Turkse duo Vardan Hovanissian (duduk) en Emre Gültekin (saz). Met hun tweeën speelden ze stukken van Turkse en Armeense componisten om te laten zien hoe rijk het samen leven en samen spelen van verschillende culturen is.

Eeuwenlang hebben de Armeense en Turkse culturen, samen met nog tientallen andere, naast elkaar bestaan in Anatolië en elkaar over en weer beïnvloed. Het heeft tot mooie muziek en andere kunstvormen geleid. De musici benadrukken hoe belangrijk het is om de herinnering hieraan vast te blijven houden en deze niet ook met de genocide in de vergetelheid te laten geraken.

Vrouwen als verbinders voor vrede

Bij haar toezegging de Enschedese Ambassadeur van de Vrede te worden, benadrukte Seçil Arda het belang van een debatbijeenkomst tijdens de Vredesweek, naast alle presentaties van sprekers, materialen, films en muziek die we al organiseerden. Dat debat, zo werd overeengekomen, zou dan over de rol van vrouwen als vredestichters gaan. Bij de samenstelling van het panel is de nadruk komen te vallen op vrouwen die als vluchteling uit ernstige conflictgebieden afkomstig zijn. Ook nu weer erg actueel. Als we het over vrede hebben moeten we het helaas ook over oorlog hebben, aldus Arda.

De vrouw die voor een uitgebreidere inleiding is gevraagd, is Leila Jaffar, een Nederlandse Palestijnse die lange tijd betrokken is geweest bij de Joods-Palestijnse dialoog (“over ons gemeenschappelijke conflict”) en tegenwoordiger en bureau heeft voor interculturele communicatie en mediation. Een rijke achtergrond om tot ons te spreken, maar zelfs dan sta je altijd nog op de schouders van reuzen uit het verleden. Zo haalt ze een uitspraak aan van Socrates (“verandering komt niet voort uit de strijd tegen het slechte, maar uit het bouwen aan het goede”)  en van Rumi (“gisteren was ik slim en wilde de wereld veranderen, vandaag ben ik wijs en verander ik mij zelf”).

Verbinden om vrede

Vanochtend vond in de vorige week zondag geopende tot Ontmoetingskerk vernieuwbouwde Vredeskerk de Oecumenische Vredesdienst plaats met naast de ontvangende Protestantse gemeente Enschede ook voorgangers en kerkgangers van de Rooms-Katholieke parochie, de Syrisch-Orthodoxe kerk, de Vrije Evangelische gemeente, de Doopsgezinde gemeente en het Leger des Heils. Met recht een ontmoeting in veelkleurigheid en een verbinding om vrede.

Alle deelnemende kerkgenootschappen was gevraagd en symbool uit de eigen traditie mee te nemen dat voor hen de vrede symboliseerde.

Vrede verbindt: Samen zingen om het ideaal vast te houden

Alweer een kortlopende traditie: een Vredesweekbijeenkomst op de vrijdagavond rond het Oase-vuur op de grens van Nederland en Duitsland die in het midden van de onderstaande foto met een soort tegelpad is aangegeven. Als we met elkaar praten is er bij Duitsers en Nederlanders toch altijd iets van een taalprobleem, al was het maar dat de een zijn of haar moedertaal kan spreken en de ander zich ook in de taal probeert duidelijk te maken. Maar als we samen zingen, maakt de taal niet uit. Dat kan Nederlands, Duits of Engels zijn.

Waar de organisatoren Enschede voor Vrede en Pax Christi im Bistum Münster vorig jaar nog een thema (Duitse dienstweigeraars die tijdens de Eerste Wereldoorlog de grens naar het neutrale Nederland overstaken) hadden uitgewerkt, was dit jaar gekozen voor de verbondenheid door vredesliederen die we aan weerszijden van de grens kennen.

Vrede verbindt: overstijg het eigenbelang

Eén dag na de worsteling met de bloedige broederstrijd van honderd jaargeleden, stond vanavond in het gebouw van de Samenwerkende Democratische Organisaties (van mensen afkomstig uit Turkije) de huidige oorlog in Turkije centraal: de onlangs hervatte strijd tussen de Turkse regering en de Koerden. En wel vanuit het perspectief van de Turkse vredesbeweging, waartoe de inleider van vanavond, Ali Ugural, behoort.

Volgens Ali vindt iedereen “vrede” wel een mooi woord, maar bestaat de geschiedenis toch vooral uit oorlogen en geweld. De vredesbeweging zet zich, in Turkije en wereldwijd, al lange tijd in voor een vreedzaam en harmonieus samenleven, maar het lijkt maar niet te willen lukken. Sterker nog, de onderlinge spanningen lijken alleen maar erger te worden. Naast de beweging van mensen die in vrede geloven en zich daarvoor in willen zetten, bestaat een veel grotere groep van mensen die het nauwelijk interesseert. Koud laat. Alleen heel schokkende gebeurtenissen of bedreigingen brengen hen ook soms in beweging, maar dan kan het alle kanten op gaan.

Bloedbroeders in Hengelo

Vanavond waren de “Bloedbroeders”, de Nederlandse Turk Sinan Can en de Nederlandse Armeniër Ara Halici op uitnodiging van de stichting Vredes- En DuurzaamheidsActiviteiten Netwerkstad in het theatercafé van het Rabotheater in Hengelo. Afgelopen voorjaar, in de weken voorafgaand aan de 100^ste herdenking van de Armeense Genocide, werd hun zesdelige documentaire Bloedbroeders door de VARA uitgezonden en vanavond waren ze in Hengelo om te vertellen over hun ervaringen tijdens het maken van deze documentaire en na de uitzending.

Het idee voor de Bloedbroeders ontstond een paar jaar geleden bij Sinan toen hij voor andere documentaireserie “Uitgezet”, die het leven volgde van een aantal door Nederland uitgezette asielzoekers, een uitgezette familie naar Armenië volgde. Voor hem was dat net zo vanzelfsprekend als de andere landen die hij bezocht in het kader van deze serie, maar in zijn omgeving hoorde hij wel mensen zeggen “Je gaat toch niet als Turk naar Armenië?!”. In Armenië voelde hij zich heel plezierig, maar zodra de mensen daar ontdekten dat hij van Turkse afkomst was, vroegen ze hem wel meteen “Waarom erkennen jullie de genocide niet?”.

Vredestechniek richt zich op verbinding tussen mensen

Na drie Vredesweeksymposia aan de Universiteit Twente georganiseerd door de Wetenschapswinkel en Enschede voor Vrede vond vanavond het eerste Vredesweeksymposium plaats van hopelijk een nieuwe reeks die mede wordt georganiseerd door het bureau Studium Generale. De aldus tot stand gekomen verbinding tussen de Vredesweekactiviteiten en het reguliere Studium-Generale-programma leverde meteen al een goed gevulde zaal op met een qua leeftijden zeer gevarieerd publiek.

Studium-Generale-coördinator Peter Timmerman begon bij de introductie van thema met de tegenstelling van het Vredesweekthema “Vrede Verbindt”: “Oorlog Scheidt”. Tegelijkertijd kost het ons weinig moeite om oorlogvoering met technologie te verbinden. In de loop der eeuwen zijn de meest geavanceerde wapensystemen ontwikkeld met de atoombom als (voorlopig?) hoogte-, of liever: dieptepunt. Maar hoe zit het eigenlijk met de verbinding tussen vrede en technologie? Bestaat er ook technologie om vrede te bevorderen? Dat is de zoektocht die deze avond een aanvang zou nemen en die dicht bij huis kan beginnen: in de tegenover de Universiteit Twente gelegen Enschedese woonwijk Twekkelerveld.

Aan vrede werken via ontmoeting

Vandaag, op de Internationale Dag van de Vrede, werd in de één dag eerder geopende Ontmoetingskerk, door Enschede voor Vrede, de Raad voor Levensbeschouwingen en Religies en de Wereldvredesvlam Twente een viering van deze internationale vredesdag gehouden onder het Vredesweekthema "Vrede Verbindt".

De Ontmoetingskerk is niet echt een nieuwe kerk, maar de "vernieuwbouwde" voormalige Vredeskerk. Bij een "vernieuwbouwde" kerk hoort ook een nieuwe naam, zo meende de Protestantse gemeente Enschede, en daarbij kwam de naam "Ontmoetingskerk" bovendrijven als hedendaagse, handen-uit-de-mouwen invulling van het woord "vrede" dat bij de bouw van de Vredeskerk, in 1954 en dus negen jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, een concreet verlangen was.

Vrede en verbondenheid verbeeld

Voor de derde achtereenvolgende keer worden deze Vredesweek in de ruimtes van de Enschedese Ambassade van de Vrede foto’s geëxposeerd die gemaakt zijn door twintig tweedejaars studenten van de fotografie-opleiding van het ROC van Twente.

Net als voorgaande jaren hebben deze studenten in het kader van een vrije opdracht foto’s gemaakt over het Vredesweekthema. Dit jaar dus “Vrede Verbindt”.

In de veelkleurigheid verbinden of scheiden?

Eens in de drie jaar vindt in het Abraham Ledeboerpark op de grens van de stedelijke bebouwing van Enschede en het omringende couliezenlandschap, de Twentse Landdag plaats. Een ontmoeting tussen stad en platteland.

Daar kan zomaar achter een schaapskunde de kraam van Enschede voor Vrede opduiken...

Wie betaalt bepaalt

Onder deze tiel vond vanmiddag in de grote zaal van Concordia Kunst & Cultuur een debat plaats over de vraag of sponsoren en subsidiegevers niet een te grote vinger krijgen in de inhoud van de kunst- en cultuurprogramma's of de instellingen die deze beschikbaar willen stellen.

Directe aanleiding was de vraag van Urenco aan diverse kunst- en cultuurinstellingen in de regio om mee te werken aan het project Isotopia dat erop gericht is om met name kinderen op een toegankelijke manier kennis te laten maken de productie van stabiele isotopen en het belang hiervan voor de gezondheidszorg. Waar Concordia zelf, na interne discussie, besloten heeft hier niet aan mee te doen, zag de Enschedese Muziekschool Kaliber hier geen enkel probleem en heeft in dit kader een tweetal dansvoorstellingen ontwikkeld.

Vrede als bindmiddel

In een overvolle Wintertuin van De Wonne - ook dit jaar weer de Ambassade van Vrede in Enschede, werd vanmiddag de Vredesweek geopend. Het thema "Vrede Verbindt" werd begin dit jaar naar aanleiding van de aanslagen in Parijs vastgesteld en blijkt negen maanden later nog steeds actueel te zijn.

En als verbinding is vrede essentieel, aldus Vredesambassadeur Seçil Arda in haar openingstoespraak, die ze begint met de woorden van Voltaire: "Vrede is niet alles, maar zonder vrede is alles niets".

Een verzwegen geschiedenis wordt uitgeschreeuwd

Vanochtend ging het Enschedese Vredesweekprogramma feitelijk al in Hengelo van start met de vertoning van de film "The Stones Cry Out". Een film over de verzwegen geschiedenis van Palestijnse christenen. In haar introductie op de film herinnerde Els du Rieu aan het bezoek dat Elias Chacour, aartsbisschop van Galilea, een paar jaar geleden aan Hengelo heeft gebracht om over deze geschiedenis te vertellen. Hij figureerde ook in het eerste deel van de film, waartoe het initiatief is genomen toen de filmmaakster merkte dat het verhaal over de Palestijnse christenen zelfs niet bekend is bij de Syrisch-Orthodoxe christenen die thans een vergelijkbaar lot ondergaan.

De film begint met beelden van een kerkdienst op Goede Vrijdag in het dorpje Aboud op de Westelijke Jordaanoever en eindigt met beelden van de Paasviering in de Heilig Grafkerk (die eigenlijk, en beter, de Kerk van de Opstanding heet) en brengt zo het verhaal van het lijden van de Palestijnse christenen maar ook het perspectief op hun verrijzenis in beeld.