In Nazareth Illit gingen we op bezoek bij een zogenaamde stadskibboets van de Socialistisch-Zionistische Jeugdbeweging. In deze stadskibboets, gevestigd in een afgestoten pand van de immigratiedienst Jewish Agency, werden we ontvangen door de uit Manchester geboren Anton.
Na de onderscheidingen die we gisteren in Tel Aviv al te horen hadden gekregen over orthodoxe en seculiere, askenazische en miskazisch joden, kregen we van hem het onderscheid te horen tussen joden die om zeer idealistische motieven naar Israël waren geëmigreerd en joden die waren geëmigreerd om het vege lijf te redden. De eerstgenoemde groep kwam al honderd jaar geleden naar toen nog de Ottomaanse provincie Palestina. Niet omdat ze concreet vervolgd werden in Europa, maar omdat ze “iets nieuws” wilden beginnen. Een combinatie van zionisme en socialisme.
Eenmaal gearriveerd in het land van bestemming begonnen ze woon-, werk- en leefgemeenschappen te vormen op basis van deze zionistische en socialistische idealen. Om het land in ontwikkeling te brengen en een infrastructuur aan te leggen van onderaf gericht op de vorming van een nieuwe samenleving. Dit ideaal zou je ook anarchistisch kunnen noemen in de zin van zelfvoorzienend vanuit de basis in plaats van afhankelijk van een overheid.
Dit kibboets-ideaal heeft veel tot stand gebracht en voor een belangrijk deel komen de hedendaagse Israëlische staatsinstellingen voort uit de infrastructuur die vanuit deze lokale leefgemeenschappen zijn opgebouwd, zoals de gezondheidszorg maar ook het Israëlisch leger. In de loop van de tijd zijn er meer zo’n 270 kibboetsen gebouwd en in de beginjaren van de staat Israël oefenden ze ook een grote aantrekkingskracht uit op jonge, linkse idealisten die graag een tijdje in de kibboets kwamen werken om het door hen aangehangen socialisme in de praktijk te zien.
De bewoners van de kibboetsen in Israël hebben altijd een minderheid binnen de Israëlische bevolking gevormd, maar hun linkse ideologie is tot 1977 dominant geweest in de Israëlische politiek: mensen die verantwoordelijkheid nemen voor hun land en volk maar Israël ook willen zien als een lichtend voorbeeld voor de rest van de wereld.
Inmiddels is het land in ontwikkeling gebracht en hebben de kibboetsen hun voortrekkersrol in de Israëlische samenleving verloren. Veel bestaande kibboetsen zijn dan ook een gewoon landbouwbedrijf geworden zonder het idealisme die aan de stichting ervan ten grondslag lag. Volgens Anton is dat ook één van de redenen dat zij geen inspiratie meer vormen voor de linkse beweging in Israël en links Israël in een ideologische leegte zit.
Tien jaar geleden was een groep mensen actief binnen de Socialistisch-Zionistische Jeugdbeweging die samen afstudeerde en samen in het leger diende en besloot om ook daarna bij elkaar te blijven. Het lag voor hen voor de hand een kibboets te vormen, maar de vorming van een klassieke op de landbouw gerichte kibboets lag veel minder voor de hand. Het land was inmiddels in cultuur gebracht, maar in hun waarneming verdiende de Israëlische samenleving verdere ontwikkeling. Ze besloten daarop een stadskibboets te vormen en zich te richten op de ontwikkeling van de onderkant van de joods-Israëlische samenleving en dan dus met name de Russische en Ethiopische minderheden die bijvoorbeeld Nazareth Illit bevolken en de sociale cohesie in de Israëlische samenleving te bevorderen.
In Israël is 27% van de bevolking afhankelijk van sociale uitkeringen; in Nazareth Illit is dat 39%. 69% van de bevolking van Nazareth Illit is afkomstig uit de voormalige Sovjet-Unie en spreekt thuis nog steeds Russisch. Ze blijven zo een geïsoleerde minderheid die nauwelijks deel kan nemen aan de Israëlische samenleving.
De genoemde groep idealisten is vervolgens doelbewust in Nazareth Illith neergestreken. Aanvankelijk in een aantal appartementen, sinds afgelopen zomer in het leegstaande gebouw van de Israëlische immigratiedienst waar joodse migranten een inburgeringscursus kregen. Ze hebben zich gericht op de kinderopvang, het reguliere en informele onderwijs (zoals huiswerkbegeleiding) en het jeugd- en jongerenwerk. Ook ondersteunen ze jonge gezinnen en vragen ze regelmatig aandacht bij de Israëlische politiek voor de situatie waarin deze bevolkingsgroepen zich bevinden. Ze proberen de jongeren in Nazareth Illich om te leren gaan met racisme, seksisme, geweld en homofobie die in deze stad hoogtij vieren. Ook richten ze zich op de niet-joodse vluchtelingen uit Afrika die ze opvangen waar de regering haar verantwoordelijkheid niet neemt en organiseren ze reizen voor joodse kinderen naar Polen waar zowel Auschwitz als het getto van Warschau worden bezocht en dus zowel aandacht wordt geschonken aan het slachtofferschap als aan de opstandigheid van Poolse joden.
De groep in Nazareth Illit omvat tegenwoordig 80 volwassenen en 50 kinderen en er zijn inmiddels meerdere stadskibboetsen in Israël, alle werkend vanuit een socialistisch-zionistische ideologie.
We confronteren Anton met onze ontmoeting gisteren met Daffy Liv van de sociale protestbeweging. Hij stelt dat de stadskibboets-beweging hier ook deel van uitmaakte, maar benadrukt dat de stadskibboetsen al veel langer met deze sociale problematiek bezig waren en ook werken aan daadwerkelijke oplossingen waar de bredere beweging zich tevreden stelt met het vergroten van de bewustwording. “Je verandert de samenleving niet door middel van een paar slogans,” zo vat hij zijn kritiek samen.
Gevraagd naar de oorzaken dat een links-georiënteerde Israëlische samenleving waar de Arbeiderspartij van 1948 tot 1977 doorlopend aan de macht was en het verschil tussen arm en rijk minimaal werd gehouden naar een rechtse samenleving waarin de inkomensverschillen steeds groter worden en recht doorlopend aan de macht is, antwoordt hij dat het kapitalisme erg sterk is en continu bevochtend dient te worden. Volgens hem zijn we inmiddels wel op een keerpunt aangeland. Dat de Verenigde Staten Israël ook steunden toen het land nog door linkse idealen werd gedomineerd had volgens hem alles te maken met de geopolitieke belangen die Amerika in deze regio heeft.
We krijgen vervolgens een rondleiding door het gebouw waar de 80 volwassenen en 50 kinderen in acht kleinere woon- en leefeenheden zijn ondergebracht en hun eigen zaken regelen. Daarnaast zijn er diverse commissies binnen de kibboets die zich met diverse huishoudelijke en organisatorische zaken bezighouden en aparte werkcomité’s voor de diverse projecten waar de kibboets bij betrokken is. Ook worden diverse interne vormingsactiviteiten georganiseerd. Er is geen centraal bestuur binnen de kibboets en ook in die zich huldigt de kibboets het anarchistisch ideaal van de oorspronkelijke kibboetsen. Niet dat er geen organisatie is, maar er is geen centraal gezag.
Gevraagd naar de Israëlisch militairen die binnen de stadskibboets rondlopen vertelt Anton dat Israëlische militairen een deel van hun dienstplicht (voor mannen omvat deze drie jaar, voor vrouwen twee) op een alternatieve manier mogen invullen en dat het werken in deze stadskibboets als alternatieve dienstplicht wordt erkend. Anton en de andere kibboetsbewoners hebben ook hun militaire dienstplicht vervuld omdat het land Israël de moeite waard is verdedigd te worden. Anton heeft zelf echter geweigerd om in de bezette gebieden te dienen en heeft vanwege het negeren van een dienstbevel om een nederzetting te bewaken een tijdlang in de gevangenis gezeten.
Vervolgens verlieten we de stadskibboets …
… en ook de afzonderlijke gemeente Nazareth Illit om onze weg te vervolgen naar het eigenlijke, Palestijnse Nazareth waar we even de kans kregen om de oude binnenstad te bekijken.
Aan de ene kant van die oude binnenstad staat de Grieks-Orthodoxe kerk van de Aankondiging (op de plek waar de engel Gabriël bij Maria gekomen zou zijn om haar mee te delen dat zij de moeder zou worden van de messias. Helaas was de kerk niet open en konden we het prachtige interieur niet bewonderen. Aan de andere kant van de oude binnenstad staat een nieuw-gebouwde Rooms-Katholieke kerk van de Aankondiging. Een gigantisch betonnen bouwwerk dat de grootste kerk in het Midden-Oosten zou zijn. Gelukkig hadden we geen tijd om daar ook nog naar toe te lopen, want de volgende spreekster zat al weer voor ons klaar.
Haar naam was Rania Zahar en zij was gemeenteraadslid voor het Democratisch Front voor Vrede en Gelijkheid; de partij die in een coalitie met de Communistische Partij Nazareth al 38 jaar onafgebroken bestuurt. Daar dreigt nu echter verandering in te komen. Terwijl in Nederland de gemeenteraadsverkiezingen ook al aanstaande zijn zindert de verkiezingskoorts ook in Nazareth waar op 11 maart herverkiezingen zullen plaatsvinden omdat bij de oorspronkelijke verkiezingen afgelopen najaar onregelmatigheden waren voorgekomen en er geen uitslag bepaald kon worden.
Volgens Rania staat er bij deze verkiezingen in Nazareth meer op het spel dan enkel de samenstelling van de gemeenteraad van Nazareth. Nazareth is de grootste Palestijnse stad in Israël met een vrijwel volledig Arabische bevolking. 30% is christelijke en 70% moslim; enkele decennia geleden lag deze verhouding nog precies andersom. Als grootste Palestijnse stad in Israël is Nazareth de onofficiële politieke hoofdstad van de in Israël woonachtige Palestijnen en vormt als zodanig ook een belangrijk symbool voor de politieke identiteit van de Palestijnen in Israël. Omdat de Palestijnse parlementariërs in de Knesset stelselmatig worden genegeerd, voert het gemeentebestuur van Nazareth ook de politieke Palestijnse oppositie in Israël aan, vooral waar het om de systematische achterstelling gaat van de financiering van de Arabische scholen en van Arabische gemeentes. Het jaarlijkse budget dat het veel kleinere Nazareth Illit van de Israëlische regering krijgt is drie keer zo groot als wat Nazareth ontvangt. Het is een buitenlandse joodse weldoener geweest die het door het gemeentebestuur van Nazareth gewenste industriepark heeft geschonken; bij de Israëelische overheid kreeg het gemeentebestuur keer op keer nul op rekest.
Wat de spanning voor de komende verkiezingen verhoogt is dat de strijd nu tussen twee Arabisch-Palestijnse coalities gaat. Aan de ene kant het seculiere blok van het Democratisch Front voor Vrede en Gelijkheid en de Communistische Partij dat zowel uit Palestijnse christenen als Palestijnse moslims bestaat. Aan de andere kant een coalitie van twee moslim-partijen en een zichzelf nationalistisch noemende partij. Christenen en moslims hebben altijd goed kunnen samenleven in Nazareth en elders in Palestina, maar de laatste jaren groeit een politiek-religieus islamistische stroming in de Palestijnse politiek die versterkt wordt door de politieke ontwikkelingen in Syrië en Egypte. Als deze partij wint zal dat, vanwege de rol van Nazareth als onofficiële politieke hoofdstad van de Palestijnen in Israël, grote gevolgen hebben voor de politieke oriëntatie van de Palestijnse Israëliërs.
Een vandaag met ons meereizende vrijwilligster van Nes Ammim brengt de kwestie ter sprake dat moslims in Nazareth pal naast één van de twee kerken van de Aankondiging een reusachtige moskee wilden bouwen en dat daar het nodige om te doen is geweest. Rania probeert deze kwestie te bagatelliseren. Er was nauwelijks lokaal draagvlak, de gemeente ging er niet over en het leeft nauwelijks, maar de gebetenheid waarmee ze dit van tafel probeerde te vegen verried iets heel anders. Enkele jaren geleden zouden er nog relletjes hebben plaatsgevonden naar aanleiding van deze of een soortgelijke kwestie.
We wensten Rania veel succes met de verdere verkiezingscampagne en reisden door naar Tiberias waar we een boottochtje zouden maken op het gelijknamige meer.
Inmiddels was het ook weer begonnen te regenen en het boottochtje moesten we vooral meemaken in de kajuit waar we onszelf wisten te vermaken met Israëlische dans en muziek.
In de bus terug naar Nes Ammim vertelde Maaike over de Golan-hoogte die vanuit de bus te zien zou zijn geweest als de duisternis inmiddels niet was ingetreden en die Israël een aantal jaar geleden geannexeerd heeft. Op de Golan wonen in vijf dorpen zo’n 20.000 Syriërs van wie de meeste druus zijn. Zij hebben de Israëlische nationaliteit aangeboden gekregen, maar hebben deze geweigerd en hebben nu net als de Palestijnen in Oost-Jeruzalem een aparte identiteitskaart maar geen Israëlisch paspoort. Wel is het hen mogelijk om een reisdocument te krijgen waarmee ze naar het buitenland kunnen reizen. Naast deze 20.000 Syriërs wonen er inmiddels ook bijna 20.000 Israëliërs in nieuwgebouwde dorpen die volgens het internationaal recht net zulke illegale nederzettingen zullen zijn als die op de Westelijke Jordaanoever. Omdat de grens tussen de Golan en Syrië potdicht zit, merk je aan de Israëlische kant weinig van de gevechten die in Syrië worden geleverd. Israël is ook het enige buurland van Syrië dat geen vluchtelingen uit dit land opvangt. Wel zijn inmiddels zo’n 200 gewonde Syrische strijders in Israëlische militaire ziekenhuizen opgevangen en weer opgelapt. Dit gebeurt echter in het grootste geheim om ze vooral niet in gevaar te brengen na terugkeer in Syrië.
Tijdens de avondmaaltijd spreken we verder met Maaike over de verhouding tussen Palestijnen in de bezette gebieden en de Israëlische en Palestijnse groepen die we de afgelopen twee dagen ontmoet hebben. Zou het niet goed zijn om deze groepen met elkaar in contact te brengen en de Palestijnen buiten Israël te laten zien dat er in Israël veel meer discussie en beweging is dan je op het eerste gezicht zou verwachten. Ons heeft het inmiddels enorm bemoedigd en misschien zal het hen ook bemoedigen. Maaike laat weten dat iets dergelijks aan de Palestijnse kant zeer omstreden is. Ze benadrukken dat ze onder Israëlische bezetting leven en dat van een “genormaliseerde” relatie met joodse burgers in Israël geen sprake kan zijn zolang de bezetting voortduurt. Dat zou de indruk kunnen wekken alsof je op een vriendschappelijke manier met elkaar om zou kunnen gaan terwijl het ene land het andere nog wel steeds bezet houdt. Deze houding van Palestijnse zijde trekt ook een zware wissel op allerlei dialoogprojecten die door talloze internationale organisaties worden georganiseerd. De bereidheid van Palestijnen om hieraan deel te nemen is tegenwoordig een stuk kleiner dan enkele jaren geleden. Wat dat betreft is de samenwerking van het Arab Educational Institute met Nes Ammim in het organiseren van deze studiereis door Palestina en Israël al een hele stap die het AEI de nodige moeite kost om bij haar directe achterban te kunnen verdedigen. Daarbij helpt het dat Nes Ammim geen joodse organisatie is maar een christelijk Duits-Nederlands-Zwitsers dorp in Israël. Maar daarover krijgen we morgen meer te horen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten