We zijn niet de enige internationale gasten. Als we aankomen wordt juist Olga Podosenova, co-voorzitter van de Russische milieu-organisatie Ecodefense als eerste spreekster aangekondigd. Ze komt uit Jekatarinburg waar Urenco jarenlang de bij uraniumverrijking veel grotere hoeveelheden als afval vrijkomend verarmd uranium naar toe heeft getransporteerd. Officieel zou het grondstof zijn. In theorie kun je verarmd uranium namelijk verrijken tot kleine hoeveelheden “normaal” uranium dat dan weer door Urenco zelf tot verrijkt uranium verrijkt kan worden. Het grootste deel van het verarmde uranium dat “hergebruikt” wordt blijft echter ook van dat proces als afval achter en een paar jaar geleden heeft de rechter dan ook vastgesteld dat de truc om het als grondstof te exporten te doorzichtig is en dat hier gewoon sprake is van illegale afvaldumping.
Sindsdien moet Urenco in Gronau en verarmd uranium op het eigen terrein opslaan en in hoog tempo verrijst de ene na de andere opslaghal. Dat geeft een indicatie van de hoeveelheden verarmd uranium die jarenlang door Urenco naar Rusland zijn getransporteerd en die daar minder veilig opgeslagen liggen en niet alleen een bedreiging vormen voor mens en milieu, maar ook voor de internationale veiligheid omdat kwaadwillenden met dit materiaal heel goed een zogenaamde “vuile bom” kunnen maken. Geen kernbom dat in één klap dood en verderf zaait, maar een vuile bom die haar vernietigende werk veel sluipender doet.
De tweede spreekster is Angelika Claußen, voorzitter van de Europese afdeling van de International Physicians for the Prevention of Nuclear War (IPPNW), in Nederland bekend als het Nederlandse Vereniging voor Medische Polemologie (NVMP) oftewel medici tegen kernwapens. Zij staat stil uitgebreid stil bij het aan de vooravond van deze Paasmars gesloten akkoord tussen Iran en het Westen over het nucleaire programma van Iran en ze spreekt haar hoop uit dat dit akkoord mag leiden tot een verdere ontspanning tussen Iran en het Westen. De decennia-durende vijandschap tussen met name Iran en de Verenigde Staten, sinds de Iraanse revolutie en de gijzeling van het Amerikaanse ambassadepersoneel in Teheran in 1979 en 1980, heeft in de tussenliggende 35 jaar namelijk een zware wissel getrokken op de politieke situatie in het Midden-Oosten en stond ook de afgelopen jaren een politieke oplossing voor de talloze brandhaarden in deze regio in de weg. Ze hoopt dat we, nu er een akkoord over de nucleaire agenda van Iran is bereikt, ook stappen gezet kunnen worden om in samenwerking met Iran aan een oplossing voor de gewapende conflicten in Jemen, Irak en Syrië te werken en misschien zelfs in Israël en Palestina. Voor dat laatste is dan echter ook een bereidheid tot samenwerking bij de Israëlische regering nodig en de eerste geluiden van de regering Netanyahu in deze, dat ze bereid is om haar eigen kernwapen in te zetten tegen Iran, is niet bijzonder hoopvol.
Claußen roept ook de enkele weken geleden geopenbaarde uitspraken van Poetin in herinnering dat hij rond de annexatie van de Krim eventueel bereid was geweest het kernwapen in te zetten. Waar we, met andere woorden, de laatste jaren dachten dat kernwapens een overblijfsel waren uit een verleden van dreiging en afschrikking dat we achter ons hadden gelaten, blijkt het kernwapen als dreigingsmiddel weer helemaal terug. Dat zou ons grote zorgen moeten baren en noopt tot een hernieuwde strijd tegen het kernwapen, aldus Claußen.
De derde spreekster is Kerstin Ciesla, bestuurslid van de milieuorganisatie BUND in de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Zij leest passages voor uit het coalitieakkoord van de Noordrijn-Westfaalse deelstaatregering die geheel in het straatje passen van de antikernenergiebeweging, maar waar door de deelstaatregering absoluut geen invulling aan wordt gegeven. Sterker nog, de Duitse politiek, zowel op federaal als op deelstaatniveau, zit kennelijk zodanig met de handen in het haar wat ze met de hele erfenis van een halve eeuw kernenergie aan moet, dat ze bij voorkeur op de in deze sector actieve bedrijven overlaat. Die moeten maar bekijken hoe zij op een rendabele manier van de restanten (het afval, de installaties) afkomen.
De voorgenomen verkoop van Urenco door de Britse, Nederlandse en indirect ook Duitse overheid (Urenco is in Duitsland eigenlijk al in private handen) lijkt ook in die richting te duiden. “Verkoop de boel maar, dan hoeven wij niet met plannen te komen hoe we op een nette manier van deze bedrijven en installaties af komen.” Dat die bedrijven in de eerste plaats zullen kijken naar een oplossing die hun economische verliezen zoveel mogelijk beperkt en niet naar een oplossing die zo weinig mogelijk schade toebrengt aan mens, milieu en internationale veiligheid, wordt dan kennelijk maar voor lief genomen.
Vanwege de storm van de afgelopen dagen die nog steeds niet helemaal geluwd is, zijn de vlaggenstokken die vóór het Urenco-gebouw staan vandaag kaal. Normaal gesproken hangen daar de vlaggen van de landen die klant zijn bij Urenco en die Urenco ook altijd met enige trots aan de voorbijgangers toont. De vierde spreker, Matthias Eickhoff, van het Aktionsbündnis Münsterland gegen Atomanlagen, wijst er echter op dat ook als al die andere vlaggen er wel hangen, er altijd een paaar ontbreken van landen die ook klant zijn bij Urenco maar waar Urenco kennelijk minder trots op is. Bijvoorbeeld de Russische vlag. Als je daadwerkelijk meent dat je Rusland een grondstof levert met je verarmd uranium, dan zou Rusland ook gewoon een klant zijn en zou de Russische vlag hier moeten hangen.
Maar ook de (vermeende) kernwapenstaten Pakistan, Noord-Korea en Iran zijn feitelijk klant van Urenco hoewel hun vlaggen er niet hangen. De noodzakelijke kennis om kernwapens te maken, kwam namelijk via de bedrijfsspionage door Abdulkadir Kahn van Urenco bij de Pakistaanse regering terecht en werd vervolgens doorverkocht aan Iran en Noord-Korea. Eickhoff deelt de vreugde van Claußen over het akkoord dat gisteren met Iran is gesloten, maar hij wijst er wel op dat met dit akkoord feitelijk de diefstal van Kahn door de internationale gemeenschap is gelegaliseerd. Iran mag volgens het akkoord over de indirect illegaal verkregen kennis blijven beschikken; alleen e mogelijkheden om er iets mee te doen zijn ingeperkt. Dat betekent dat we moeten constateren dat eenmaal verspreide nucleaire kennis nooit meer ongedaan gemaakt kan worden. Eenmaal verspreid blijft verspreid. Daarom is het zo belangrijk om juist de verspreiding van die kennis te voorkomen. De voorgenomen verkoop van Urenco doet dat niet. Verkoop van het bedrijf aan een derde partij betekent per definitie dat de kennis die bij Urenco in huis is verder verspreid wordt.
Controle hierop is volgens Eickhoff vrijwel onmogelijk. Bij de onderhandelingen met Iran zaten deskundigen van Urenco aan tafel omdat zij precies wisten over welke kennis Iran beschikte. De Duitse regering had die kennis niet in huis. Dat stond in een klein bijzinnetje in de krant. Maar als de Duitse regering die expertise zelf niet meer heeft, hoe wel ze dan ook in de toekomst blijven controleren dat een nog verder geprivatiseerd Urenco zich aan de regels houdt? Het lijkt alsof alleen Urenco de kennis heeft om zichzelf adequaat te kunnen controleren en dat de Duitse overheid zich erbij neer heeft gelegd dat alleen deze slager zijn eigen vlees kan keuren.
Na deze onthutsende constatering lopen de circa 300 deelnemers van de hoofdpoort van Urenco naar de Mariakapel aan de achterzijde van het omvangrijke bedrijfsterrein. Daar, in de directe omgeving van de opslaghallen voor verarmd uranium, vinden nog eens vier toespraken plaats.
De eerste toespraak is van Gertrud Roth, lid van het diocesaanse begeleidingsteam van de katholieke vrouwenorganisatie in het decanaat Borken. Deze organisatie heeft kernenergie op haar agenda staan sinds de kernramp bij Tsjernobyl op 26 april 1986. Deze ramp bracht niet alleen onnoemelijk veel schade toe aan mens en milieu, maar werkt ook nog eens langdurig door via beschadigde genen van mensen en dieren uit de omgeving van Tsjernobyl terwijl een groot deel van de omgeving van deze centrale nog steeds besmet is. Helaas hebben we er weinig van geleerd en bij de kernramp bij Fukushima op 11 maart 2011 kan de katholieke vrouwenorganisatie vrijwel dezelfde verklaring uitbrengen. Roth contasteert dat deze Paasmars precies tussen de herdenkingsdagen van Fukushima (11 maart) en Tsjernobyl (26 april) in ligt.
De volgende spreker is Tobias Damjanov, van de Noordrijns-Westfaalse afdeling van de vredesbeweging Deutsche FriedensGesellschaft / Vereinigte Kriegsgegner DFG-VK. Hij staat stil bij het ontstaan van de Paasmarsen in de jaren ’50 en ’60 in Groot-Brittannië tegen de ontwikkeling van het Britse kernwapenprogramma. In later jaren werd de thematiek van de Paasmarsen verbreed tegen oorlogen en oorlogsvoorbereidingen, maar vandaag in Gronau zijn we feitelijk weer terug bij de oorspronkelijk opzet van de Paasmarsen waarbij hij aantekent dat ook het kernafval dat hier ligt opgeslagen, verarmd uranium, veelvuldig militair wordt gebruikt. Zowel als munitie als in de bepantsering.
De strijd tegen kernwapens en kernenergie, door de vredes- en de milieubeweging, gaat dus hand-in-hand. Beide bewegingen wordt ook hetzelfde type tegenargument voorgehouden waartegen zij zich (moeten) verzetten. De vredesbeweging krijgt te horen dat er geen vrede is zonder kernwapens en de milieubeweging dat er geen energie is zonder kernenergie. Beide bewegingen hebben echter voldoende alternatieven ontwikkeld en gepropageerd deze stellingen te ontzenuwen, maar er is kennelijk nog een lange weg te gaan om deze alternatieven daadwerkelijk ingang te laten vinden.
Dat sinds kort weer daadwerkelijk sprake blijkt te zijn van een dreiging met inzet van kernwapens, door Poetin en Netanyahu, is Damjanov eens met Claußen. Maar wijst hij erop dat je daar nog een derde daadwerkelijk dreiging aan kunt toevoegen, namelijk de Amerikaanse moderniseringsplannen van hun kernwapens op onder andere de Duitse vliegbasis Büchel. Het feit dat het op 6 en 9 augustus a.s. precies 70 jaar geleden is dat kernbommen op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki werden gegooid en dood en verderf zaaiden zal daarom worden aangegrepen voor een fietstocht die op 1 augustus in Münster zal beginnen en een week later in Büchel zal eindigen. De lopers van vandaag worden van harte uitgenodigd om dan mee te fietsen.
De volgende spreker is Robert Brandt, plaatsvervangend voorzitter van de Duitse vakbond DGB in het district Borken. Hij stelt dat ook de vakbond van mening is dat het er niet veiliger op wordt in de wereld met kernenergie en kernwapens. Het liefst zou ook de vakbond van dit soort instellingen af willen, maar voor hen speelt ook het belang van de werkgelegenheid. De vakbond verzet zich met alle kracht tegen de verkoop van Urenco maar in plaats van de oplossing “stopzetten” die de meeste aanwezigen hier voorstaan, kiest de vakbond voor een geleidelijker weg. Al een aantal malen heeft de vakbond er bij Urenco op aangedrongen om mee te denken over een conversie: de hoogwaardige technologie die bij Urenco aanwezig is aanwenden voor andere doeleinden. Hij noemt zelf de vervaardiging van medische isotopen en andere toepassingen van de geavanceerde fijnmechanische techniek van het bedrijf. In het Nederlandse Almelo is die toepassing al gevonden: als spin off van de ultracentrifuges is bij Urenco Almelo het bedrijf Aeronamic onstaan dat onder andere straalmotoren voor gevechtsvliegtuigen fabriceert. Het is inderdaad geen nucleaire toepassing, maar de vredesbeweging zal er niet blij mee zijn. Toch is er onder de demonstranten waardering voor de opstelling van de vakbond en Brandt hoopt volgend jaar bij de Paasmars meer informatie te hebben over de conversieplannen.
De laatste spreekster is Irene Thesing van ContrAtom. Zij heeft weinig vertrouwen in allerlei onderhandelingen met bedrijven en overheden en roept op tot directe actie om de kernenergiesector en iedereen die er verder geldt aan verdient in de portemonnee te treffen. Als voorbeelden vormen van directe actie die hierop gericht zijn noemt zij het antinucleaire actiekamp afgelopen zomer bij het Nordost-kanaal dat dwars door Sleeswijk-Holstein de Noordzee en de Oostzee met elkaar verbindt. Uit voorzorg zijn schepen met nucleair materiaal (bijvoorbeeld op weg naar of afkomstig uit Rusland) helemaal om Denemarken omgeleid hetgeen toch een kostenpost met zich meebrengt. Ook de diverse blokkades van nucleaire transporten over het spoor betekent dat deze transporten voor de Duitse spoorwegen een kostenpost vormen en dat men hiertoe minder genegen zal zijn of de kosten probeert te verhalen op de kernenergiesector.
Actiekampen en ook andere protesten, zoals deze Paasmars die ook vandaag weer tientallen politiemensen op de been brengt, vormen weliswaar een kostenpost maar zijn volstrekt legaal. Toch merkt Thesing dat antikernenergie-activisten in toenemende mate gecriminaliseerd zijn, ook al doen zij niets onwettigs. Ze roept de aanwezigen op om daar stelling tegen te nemen.
Helemaal tot slot zijn er nog twee schriftelijke verklaringen die worden voorgelezen. De eerste is afkomstig van het actiekamp bij de Duitse vliegbasis Büchel waar Amerikaanse kernwapens liggen opgeslagen. Ook dit kamp vraagt aandacht voor de op handen zijnde modernisering van de kernwapens en wijst op het volstrekt verkeerde signaal dat daarvan uit gaat, juist nu nu de spanningen in Europa met kernwapenstaat Rusland hoog oplopen.
De tweede voorgelezen verklaring is afkomstig van de Franse antikernenergie-organisatie Sortir de Nucléair. Zij benadrukken dat de strijd tegen kernenergie een internationale strijd is, juist vanwege de internationale verbindingen tussen de verschillende kernenergiebedrijven. Urenco voorziet de meeste Franse kerncentrales van verrijkt uranium en daarom hoopt Sortir de Nucléair dat de Duitse antikernenergiebeweging erin zal slagen om Urenco te laten sluiten en haar productie te laten beëindigen. En zo zijn we weer rond en kunnen we ons weer naar ons eigen buitenland begeven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten