Straling stopt niet bij de grens

Als Twentse anti-kernenergie-activisten hebben we jarenlang aan demonstratie deelgenomen bij de diverse nucleaire installaties net over de grens in Duitsland met een spandoek waarop “Straling stopt niet aan de grens” stond. Dat geldt vooral de kerncentrale in het Duitse Lingen, waarbij volgens het rampenplan half Twente (tot en met een flink deel van de Netwerkstad Almelo-Borne-Hengelo-Enschede-Oldenzaal) in de cirkel ligt waarin jodiumtabletten uitgedeeld moeten worden uitgedeeld aan de daar woonachtige bevolking.

Zo’n ongeluk in een kerncentrale minder denkbeeldig dan velen wensen te geloven. En dan hoeven we niet alleen aan Harrisburg, Tsjernobyl of Fukushima te denken. Het in 1968 geopende Kernkraftwerk Lingen werd nog geen tien jaar later, in 1977 stilgelegd vanwege een beschadiging van in een technisch deelsysteem. Ter vervanging van deze verongelukte kerncentrale werd in 1988 het Kernkraftwerk Emsland in bedrijf genomen. Omdat deze vervangingscentrale relatief nieuw is zal deze als één van de laatste kerncentrales, in 2022, worden gesloten. Relatief nieuw betekent overigens niet dat ze ook relatief veilig is. Op 3 april 2015 vond er nog een ongeluk plaats waardoor de centrale korte tijd van het net gehaald moest worden.

Ondanks dit alles wordt eigenlijk niet vaak in Lingen gedemonstreerd en ook de demonstratie van vandaag richtte zich niet primair tegen de kerncentrale, maar tegen de splijststofstavenfabriek van het Franse kernenergieconcern Areva die eveneens in Lingen staat.

Aanleiding voor deze demonstratie waren de ongelukken die tegenwoordige veelvuldig voorkomen in de kerncentrales bij Doel en die niet alleen de lokale bevolking (o.a. in Antwerpen) zorgen baren, maar ook de Nederlandse en Duitse autoriteiten. De Nederlandse minister Schultz van Haegen-Maas Geesteranus van Milieu is tien dagen geleden in België wezen kijken en morgen (1 februari) gaat haar Duitse collega Hendricks ook die kant op. Zij verklaarde zich ernstig zorgen te maken.

“Als het haar ernst is met die zorgen,” zo stelden de initiatiefnemers van deze demonstratie, “dan is zij in staat er iets aan te doen.” De kerncentrales in Doel kunnen namelijk niet draaien zonder splijtstofstaven en de splijtstofstaven die in Doel gebruikt worden komen uit Lingen. Wat let de minister om de exportvergunning in te trekken omdat de eindgebruiker van dit nucleaire materiaal er kennelijk te onzorgvuldig mee omgaat?

De demonstratie begon dan ook met het voorlezen van een brief van de antikernenergiebeweging uit Doel die onderschreef dat bij protesten tegen kernenergie in de eerste plaats wordt gekeken naar kerncentrales, maar dat er inderdaad al een heel nuclear voortraject is doorlopen voordat de splijtstof in de kerncentrale kan worden gebruikt.

Het uranium moet uit de grond gehaald worden, vervolgens geconverteerd, verrijkt (zoals door Urenco in Almelo en Gronau) en (na nog een conversieslag) in splijtstofstaven worden vormgegeven. Terecht dus, zo stelde de beweging in Doel, dat dit hele proces met deze demonstratie ook onder kritiek werd gezet.

De volgende spreker was een woordvoerder van de ouderenorganisatie in Lingen die zich nog kon herinneren in de jaren ’60 gedemonstreerd te hebben tegen de bouw van de eerste kerncentrale. Daarna is het protest tegen kernenergie in Lingen danig afgezwakt en op dit moment is er geen actieve kern meer, ondanks de aanwezigheid van de kerncentrales (waarvan er nog één volop functioneert) en een splijtstofstavenfabriek.

De laatste spreekster bij het station Lingen, sprak een woordvoerster van de Franse anti-kernenergiebeweging. Ook de vele Franse kerncentrales worden vanuit Lingen bevoorraad. In Frankrijk hebben de nucleaire rampen in Tsjernobyl en Fukushima nauwelijks effect gehad op het kernenergiebeleid en de spreekster herinnerde zich nog kaartjes van de tijd van de Tsjernobylramp waarbij het leek alsof de wolk nucleaire verontreiniging keurig bij de Franse grens stopte. Dat is natuurlijk absurd, want straling stopt niet bij de grens. Maar nu lijkt Duitsland hetzelfde te denken, zo betoogde zij. Want terwijl de Duitse regering heeft besloten om, naar aanleiding van Fukushima, haar eigen kerncentrales te sluiten, blijft ze nog wel de splijtstofstaven voor de Franse kerncentrales produceren. Alsof de Franse kerncentrales (met de dominante zuidwestenwind) geen gevaar vormen voor Duitsland. Als voorbeeld liep ze de situatie in een aantal nucleaire installaties in Elzas-Lotharingen langs.

Vervolgens gingen we zelf lopen, in een bonte, compacte stoet met ongeveer 120 deelnemers.

Van het station naar het centrum van Lingen.

Waar we aankwamen op de markt …

… voor het historische stadhuis van Lingen …

… waar we niet alleen verwelkomd werden door een spandoek met de oproep om naast de splijtstofstavenfabriek in Lingen ook Urenco te sluiten …

… maar ook door de klimmers van Robin Wood …

… en de VolXküche uit Gronau …

… met een enorme hoeveelheid zelfgebakken koeken.

De eerste spreekster hier (op de trap) was Christine uit de Landkreis Grafschaft Bentheim dat tussen Almelo, Gronau en Lingen in ligt. Op basis van haar ervaringen in Gronau en Lingen (maar die gelden ook voor Almelo) vertelde ze over de dubbele houding van de lokale bevolking ten opzichte van deze installaties. Ergens wil men ze wel kwijt en zijn ze ook niet populair, maar het zijn voor de betreffende steden wel belangrijke werkgevers en sponsoren voor allerlei sport- en culturele verenigingen. En zou hebben Areva en Urenco eigenlijk de stedelijke bevolking in hun greep.

De tweede spreker was Matthias die de oproep aan minister Hendricks voorlas, maar de oproep om de export van splijtstofstaven naar België uitbreidde tot een algeheel exportverbod en sluiting van de splijtstofstavenfabriek en daarmee ook van de Emslandcentrale. Hij wees in dat verband op het feeit dat zowel Areva als RWE (de eigenaar van de Emslandcentrale) financieel aan de grond zaten en dat bedrijven waar het financieel slecht mee gaat als eerste bezuinigen op de veiligheidsvoorschriften. In die zin vormen de nucleaire installaties in Lingen een verhoogd veiligheidsrisico, aldus de spreker.

Na een muzikaal intermezzo door Klaus der Geiger …

… volgden twee spreekster van de Sayonara-Genpatsu – Düsseldorf vereniging die in de eerste week van maart een aantal activiteiten in Düsseldorf organiseren met een Japanse onderzoeksjournalist (Mako Oshidori) en een filmdocumentaire met direct betrokkenen over de gevolgen van de kernramp in Fukushima, dan 5 jaar geleden.

Vervolgens werd door een tweetal activisten opgeroepen om deel te nemen aan een blockade-actie die in de vroege ochtend van 1 februari, de dag van het bezoek van minister Hendricks aan Doel, zou worden georganiseerd onder het motto: “als de minister de export van splijtstofstaven naar Doel niet stopzet, dan doen wij het wel”.

Tot slot mocht Jan Peters van de stichting Vredes- En DuurzaamheidsActiviteiten Netwerkstad de tot dat moment wat onzichtbaar en onbenoemd gebleven Nederlandse situatie naar voren brengen en de aanwezigen uitnodigen voor de Tsjernobylherdenking in de nacht van 25 op 26 april in bij Urenco in Almelo, waarna Matthias nog even het podium beklom om te melden dat op Goede Vrijdag 25 maart de Noordrijn-Westfaalse Paasmarsenreeks wederom bij Urenco in Gronau zou beginnen.

En onder de klanken van een Duitse demonstrant uit het grensgebied in de omgeving van de Belgische kerncentrales bij Tihange verlieten de meeste deelnemers het Lingense marktplein in de wetenschap dat we een volgende keer nog wat mensen mee kunnen nemen voordat het plein helemaal vol komt te staan.