In actie komen voor de menselijke maat

Vanmiddag bood Elisabeth Kurt namens de Aramese Beweging voor Mensenrechten een petitie aan aan SP-fractievoorzitter Emile Roemer die vandaag op uitnodiging van de bestuurskundige studievereniging Sirius op de Universiteit Twente (UT) was. In de petitie, die vooral een actualisering inhield op de petitie die 10 weken eerder werd aangeboden minister Koenders bij zijn bezoek aan de UT op uitnodiging van dezelfde studievereniging, werd aandacht gevraagd voor de situatie van christenen in het Midden-Oosten die met name wordt bedreigd door het oprukken van ISIS.

Roemer was vandaag op de UT om zijn boek “Het kan wel – tussen binnenhof en buitenwereld” te presenteren. Een boek dat een groot deel van zijn bestaan aan de UT te danken had, omdat juist hier het idee voor dat boek was ontstaan en uitgewerkt tijdens een verblijf van de SP-leider in het hotel de Drienerburcht waar hij overnachtte om de volgende dag fris en fruitig aan de Twentse campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen te kunnen beginnen. Zo dicht ligt Twente nu ook weer niet bij Boxmeer….

Roemer begon zijn inleiding met de project van het citaat van Martin Luther King Jr. “We must learn that passivity to accept an unjust and thereby to become a participant in its evil.” Vrij vertaald: “wie onrecht passief accepteert wordt deel van het kwaad”.

Hij vertaalde deze uitspraak aan de ene kant naar het begin van zijn politieke carrière waar de plaatselijk SP-afdeling in Boxmeer de 14 jaar voordat ze erin slaagde een raadszetel binnen te slepen samen met buurtbewoners zelf de schouders eronder zette om bepaalde misstanden te veranderen. “Dat waren misschien wel de mooiste jaren van mijn politieke leven,” aldus Roemer.

De tweede vertaalslag was de reis die hij begin dit jaar naar de Verenigde Staten heeft gemaakt; naar Washington, New York en Detroit. “Wat vandaag in Amerika gebeurt, gebeurt over een paar jaar ook hier,” wordt algemeen gezegd. Dat zijn helaas niet alleen maar positieve ontwikkelingen en dus wilde Roemer met eigen ogen zien wat daar gaande was en ook hoe de bevolking zich daar ter plekke tegen verzette. Hij kwam daar niet vrolijk van terug. Tijdens zijn verblijf woedden net de rellen over raciaal politiegeweld, maar ook zag hij de gevolgen van extreme flexibilisering van de arbeidsmarkt en hele stadswijken die feitelijk afgeschreven zijn door het betreffende gemeentebestuur en waar meer jongeren in de gevangenis belanden dan dat er een middelbareschooldiploma halen. Is dat ons voorland?

Maar niet alleen in de Verenigde Staten kun je je zorgen maken over bepaalde ontwikkelingen. Hij was vrij recent ook in Kenia in een vluchtelingenkamp aan de grens met Somalië waar 300.000 mensen verbleven en elke dag nog mensen bij komen. Hij stond bij de registratie waar een baby werd geregistreerd van wie de moeder ook in dat kamp geboren was. Kunnen we er nu met ons allen niet iets aan doen dat mensen niet een hele generatie in een vluchtelingenkamp hoeven zitten? We sluiten er zo graag de ogen voor, maar je moet juist niet wegkijken bij dit soort dingen. Want dan word je deel van het kwaad, volgens het citaat van Martin Luther King Jr. Dat wil echter niet zeggen dat oplossingen eenvoudig zijn.

Maar ze zijn er wel. In ieder geval kun je ook andere wegen bewandelen dan de gangbare. Wegen die misschien richting oplossing gaan en ieder geval niet leiden tot meer van hetzelfde. Zo toonde Roemer een foto van een gesprek dat hij onlangs met de voormalige Braziliaanse president Lula voerde. Natuurlijk is er nog steeds van alles mis in Brazilië. De corruptie tiert er welig, maar onder Lula en zijn opvolger zijn een aantal problemen wel aangpakt. Het leger zit weer in de kazerne (niet vergeten dat vrijwel heel Latijns-Amerika nog niet zo heel lang geleden uit louter militaire dictaturen bestond) en 14 miljoen Brazilianen hebben zich aan de armoede ontworsteld en behoren nu tot de middenklasse. De weg die de BRIC-laden voorstaan is zeker interessant en verdient veel meer aandacht als alternatief op de weg die we in Europa maar samen met de Verenigde Staten blijven doorhollen. Nu ook weer met de Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP) dat tussen de EU en de VS wordt uitonderhandeld en waar grote nadelen aan vast zitten.

Op basis van dat soort ervaringen kun je in Nederland ook je verhaal houden.

De bezetters van het Maagdenhuis, zo houdt Roemer zijn publiek van circa 50 UT-studenten voor, lopen voorop in een trend. Mensen willen weer wat te zeggen hebben over hun eigen situatie. Geen “magnetronstudenten”, maar er zelf iets van kunnen maken.

Hetzelfde geldt voor de zorg. De schaalvergroting die daar heeft plaatsgevonden en ook maar door blijft gaan vormt een probleem door de steeds maar toenemende kloof tussen management en werkvloer. De publieke sector is geen markt. Niet de zorg is onbetaalbaar, maar het zorgstelsel is onbetaalbaar. En dat komt omdat het zorgstelsel in ondergebracht in veel te grote, bureaucratische organisaties die vooral het wantrouwen organiseren. Georganiseerd wantrouwen met een enorme hoeveelheid administratie, verantwoordingen, controleurs en managers. De top is volledig van de basis vervreemd. Ze weten nauwelijks wat er daadwerkelijk gebeurt; waar de organisatie zich eigenlijk mee bezighoudt. Voor de top is de organisatie vooral een grote hoeveelheid geld. Dat leidt tot een voorkeur voor prestigeprojecten in plaats van het centraal blijven stellen van de feitelijke doelstellingen van de organisatie. Je ziet dat bij verschillende onderwijsinstellingen, in de gezondheidszorg en bij de woningbouwverenigingen. En als daar bezuinigd moet worden blijft die managementlaag zitten en vliegen de mensen op de werkvloer eruit. We moeten, volgens Roemer, weer terug naar de menselijke maat waar de directie weet wat er binnen de organisatie gebeurt en dagelijks feeling heeft met de werkvloer. Weet wie er werkt en wat de mensen doen.

Organisaties moeten weer een band hebben met hun werknemers. Bij voorkeur door ze in vaste dienst te hebben. In de praktijk blijkt dat ook veel beter te werken. Maar flexibilisering lijkt de norm te gaan worden. Helemaal geen vast werk meer. Flexibel zou echter juist de uitzonderingen moeten zijn, bij “piek en ziek”. Als je een flexibel vliegticket wil hebben, dan betaal je daar meer voor. Dat is heel normaal. Maar op de arbeidsmarkt is flexibel juist goedkoper dan vast. Dat moet veranderen.

In de vragenronde komt de vraag aan bod wat Roemers meest recente, grote ethische dilemma is geweest waar hij als Kamerlid tegenaan liep.

Roemer noemt de bootvluchtelingen. Maar ook militair ingrijpen. Je ziet beelden op televisie waardoor je het gevoel krijgt: er moeten nu maar militairen naartoe. Maar het verstand zegt dan dat het daardoor vaak erger wordt. In het Midden-Oosten zijn heel veel van dat soort conflicten. Dan wil je wel ingrijpen. Maar er zijn de afgelopen jaren meer bommen op Irak gegooid dan waar dan ook in de wereld. En het is alleen maar erger geworden door dat ingrijpen. Door ons handelen is juist een voedingsbodem voor IS gecreëerd. Als politicus moet je dan je verstand laten spreken en niet je gevoel. Maar het is dan wel heel moeilijk om tegen de mensen die het betreft te zeggen: “we kunnen niets doen” of “niet ingrijpen is beter dan wel ingrijpen”.