woensdag 29 oktober 2014

Verbinden als opdracht

Hengelo profileert zichzelf graag als stad van verbindingen. Daarbij worden dan vooral de verkeersverbindingen bedoeld die Hengelo tot het centrale knooppunt van Twente maken, maar volgens Eddy Oude Wesselink zou het ook moeten gaan om verbindingen tussen mensen en groepen. Daar houdt het Hengelose Platform Levensbeschouwing en Religie zich mee bezig. Recent door het verschijnsel ”pelgrimage” in de verschillende tradities te bespreken, maar vanavond in de Openbare Bibliotheek van Hengelo door de multiculturele samenleving eens tegen het licht te houden. Deze komt de laatste jaren steeds weer negatief in het nieuws, maar de Hengelose cultureel antropoloog en sociaal pedagoog Han Sie Dhian Ho stelt dat beeld en werkelijkheid wat dat betreft niet met elkaar in overeenstemming zijn. Het thema van deze avond is dan ook: “En toch: harmonie overheerst!”


Han Sie Dhian Ho begint zijn inleiding met een verwijzing naar oud-premier Balkenende die zei dat een multiculturele samenleving niet iets was om naar te streven. Een vrij onzinnige uitspraak, want er is een multiculturele maatschappij en het is zaak om daar een samenleving van te maken. Balkenende wilde er een monocultuur van maken zoals Ferdinand en Isabella in 1492 van Spanje een monoculturele samenleving wilden maken waar alleen plaats was voor katholieken en waar na de inmiddels verdreven moslims ook de joden het land vóór 1 januari 1493 dienden te verlaten. Wij doen dan alsof deze joden vervolgens massaal naar het tolerante Amsterdam zijn getrokken, maar van de deze joden heeft slechts éénderde zich elders in Europa gevestigd. Eénderde is naar Marokko overgestoken en vormt daar nog steeds een grote joodse gemeenschap en éénderde werd door de Ottomaanse sultan uitgenodigd om naar Istanbul te komen. Het eerste voorbeeld van een regering die mensen die een dreigende genocide proberen te ontvluchten uitnodigt om naar haar land te komen. Daar kunnen we nog iets van leren.

Alle hoogontwikkelde culturen zijn multiculturele culturen, zo stelt Han Sie Dhian Ho. Alle monoculturen worden op den duur achtergebleven culturen. Dat is ook verklaarbaar, want de confrontatie met een andere cultuur maakt je bewust van hoe je dingen zelf doet, wekt je nieuwsgierigheid naar hoe de ander dat doet en laat je nadenken wat de beste manier is die misschien nog wel beter kan zijn dan één van de reeds bestaande handelwijzen.

Mede ten gevolge van de migratiestromen van de afgelopen decennia is Nederland een multicultureel geheel van subculturen geworden. En mensen blijven vaak binnen hun eigen subculturen hangen. Dat gold overigens ook al ten tijde van de typische Nederlandse verzuiling van vóór de grote migratiestromen.

Als nieuwkomer kun je wel proberen om te assimileren, maar dat betekent nog niet dat het ontvangende land je ook als volwaardig burger accepteert. Kijk bijvoorbeeld naar de Verenigde Staten waar Afro-Amerikanen in belangrijke mate wel geassimileerd zijn maar nog altijd met racisme te maken hebben.

En als je je in Nederland wilt assimileren, met welke groep Nederlanders doe je dat dan? Want er zijn teveel subgroepen. En bovendien: sommige dingen uit de eigen cultuur zijn beslist de moeite waard om te behouden en niet in te leveren voor de Nederlandse gewoonte op dat gebied.

Als het gaat over bepaalde normen en waarden als voor of tegen het homohuwelijk, abortus of euthanasie, dan zie je dat die breuklijnen niet langs de scheidslijn tussen allochtonen en autochtonen lopen maar dwars door de verschillende gemeenschappen heen. Binnen alle geloofsgemeenschappen bestaan orthodoxe en vrijzinnige stromingen; rekkelijken en preciezen. Dat geldt voor joden, christenen, moslims, hindoes en noem maar op.

Daarom werkt de Amerikaanse melting pot ook niet. Je kunt niet alles blijven mengen. In plaats van streven naar eenvormigheid, is het beter te streven naar een zekere vorm van coëxistentie. En over het algemeen gaan leden van verschillende levensbeschouwelijke groepen redelijk vreedzaam met elkaar om. Als verschillende geloofsgemeenschappen met elkaar op de vuist gaan komt dat nog steeds in de krant en op de televisie. Het wijkt dus voldoende af van wat we gewend zijn.

Dat neemt niet weg dat niet iedereen ieder ander maar accepteert. Han Sie Dhian Ho noemt in dit verband met name de PVV van Wilders. Die zet zich niet alleen af tegen moslims, maar in feite tegen alle migrantengroepen. Er is echter één uitzondering en dat zijn de Indische Nederlanders en dat komt omdat Wilders zelf een Indisch-Nederlandse afkomst heeft. Net als Han Sie Dhian Ho, trouwens.

Indische Nederlanders zijn volgens de geldende definitie van “allochtoon” de grootste groep allochtonen in Nederland. Hun percentage neemt wel af omdat er nauwelijks nieuwe migranten bijkomen, maar het is op dit moment nog een kwart van alle allochtonen. En eigenlijk, zo grapt Han Sie Dhian Ho, zijn zij super-allochtonen want zij komen uit het Verre Oosten en Turken bijvoorbeeld komen uit het Nabije Oosten.

Daar is overigens ook iets geks mee, want de Nederlandse regering maakt onderscheid tussen Westerse en niet-Westerse autochtonen. In de visie van de Nederlandse regering zijn Japanners Westerse autochtonen, terwijl de westelijk van hen woonachtige Chinezen niet-Westerse autochtonen zijn. De meest van de 6.000 Japanners in Nederlanders wonen in Amstelveen, hoeven de taal niet te leren en integreren dus ook niet. Maar ze brengen geld in het laadje en dus maakt niemand zich daar zorgen over.

Nog iets aardigs over allochtonen. Koningin Máxima is een niet-Westers allochtoon; haar echtgenoot koning Willem-Alexander is volgens de definitie wel een Westers allochtoon. Het koninklijk paar is een prachtig voorbeeld van het samengaan van Westerse en niet-Westerse allochtonen in de Nederlandse samenleving.

En toch is de uitspraak “de multiculturele samenleving is mislukt” een gemeenplaats geworden, ook onder linkse politici. Die uitspraak is echter nergens op gebaseerd. Het is een politieke uitspraak die in een in 2002 door de Tweede Kamer aangenomen motie is vastgelegd en die de basis vormt van de instelling van de parlementaire onderzoekscommissie Blok. Deze kwam in 2004 met het rapport “Bruggen Bouwen” waaruit bleek dat de multiculturele samenleving wèl gelukt was en als rapportcijfer een ruime zeven kreeg.

Drie jaar later kwam de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in haar rapport “Identificatie met Nederland” tot dezelfde conclusie. Men constateerde dat de meeste allochtonen zich zowel met het land van herkomst als met Nederland identificeren. Daar is niets mis mee, want je kunt ook zowel van je vader als van je moeder houden. Veel Turkse jongeren vinden het leuk om in de vakantie in Turkije te zijn maar missen daar het patatje oorlog. En als ze vanaf Schiphol de brug bij Deventer over rijden zijn ze voor hun gevoel weer thuis. Dubbele loyaliteit heeft een negatief klank, maar waarom eigenlijk? Zo zijn er meer rapporten verschenen. “Zo Nederlands als wat,” over Molukkers in Nederland, bijvoorbeeld.

De tweede generatie allochtonen heeft een enorme sprong voorwaarts in het onderwijs gemaakt. Een groot deel van hen studeert nu aan het HBO of WO. En dat voor kinderen die voor het overgrote deel uit arbeidersgezinnen afkomstig zijn en waarvan één of beide ouder(s) veelal analfabeet zijn. En dat is allemaal heel positief, volgens Han Sie Dhian Ho, want uit onderzoek blijkt dat hoger opgeleiden zijn minder xenofoob zijn dan lager opgeleiden.

Overigens kun je die onderscheidingen ook maken voor bejaarden onder wie de angst voor vreemdelingen groter is dan onder hun kleinkinderen en dat geldt ook voor mensen in rijkere wijken. Dat komt omdat deze groepen allochtonen alleen maar van horen zeggen kennen, terwijl jongeren en mensen in armere wijken de allochtonen in de schoolbanken respectievelijk in de buurt tegenkomen. In het laatste geval gaat het dan echter mis, als je elkaar uit de weg blijft gaan. Iets dat in het onderwijs nauwelijks mogelijk is.

Omdat de kinderen van Chinese restauranthouders niet allemaal bij elkaar in de straat wonen, spelen zij met autochtone kinderen en leren dus heel snel de taal waardoor ze het ook goed op school doen. Toch doen allochtone jongeren het slechter op de arbeidsmarkt dan autochtonen, maar dat heeft vooral te maken met de economische crisis. Han Sie Dhian Ho noemt het voorbeeld van een hoteleigenaar in Amsterdam die merkte dat potentiële gasten wegbleven omdat hij een licht-gekleurde receptioniste had. Wat doe je dan als je een volgende receptioniste moet aanstellen?

Als bruggetje naar de volgende spreker stelt hij dat anti-discriminatiebureaus niet alleen een praktisch nut hebben om discriminatie tegen te gaan, maar ook een grote symbolische waarde hebben omdat ze duidelijk maken dat discriminatie in dit land niet mag. Dat is een heel belangrijk signaal dat veel meer uitgedragen zou moeten worden. Juist ook om te voorkomen dat jongeren die zich gediscrimineerd voelen zich uit pure frustratie bij de jihad aansluiten.

Marten Verheijen houdt vanuit het antidiscriminatiebureau Artikel 1 Overijssel een sterk ingekorte versie van het verhaal dat hij eerder deze maand bij het Debat aan de Markt in Enschede hield. Hij beaamt de stelling van Han Sie Dhian Ho dat de economische crisis weer een grotere discriminatie op de arbeidsmarkt veroorzaakt. Maar niet alleen de crisis, ook ISIS, aldus Marten Verheijen.

Vervolgens is de zaal aan de buurt. De eerst vragensteller heeft meteen een hele waslijst. Niet alleen de Nederlandse politiek, maar ook onze buurvrouw in het oosten Angela Merkel zegt dat de multiculturele samenleving “gescheitert” is. En de Turkse premier Erdogan riep de Turken in Duitsland een paar jaar geleden op vooral niet te assimileren in de samenleving. En wat zie je nu: in grote Duitse steden vechten Koerden en salafisten elkaar de tent uit. Han Sie Dhian Ho schetst volgens de vragensteller een veel te positief beeld van de moslims en vergeet dat het aandeel Marokkanen in Nederlandse gevangenissen onevenredig hoog is.

Han Sie Dhian Ho stelt dat Erdogan slechts één persoon is en ISIS slechts één groep mensen die volgens een recente verklaring van 100 vooraanstaande moslimgeleerden geen echte moslims zijn omdat hun daden niet in overeenstemming zijn met de koran. Autochtone hooligans hebben vorig jaar nog de halve Coolsingel gesloopt en autochtone bankiers hebben de afgelopen jaren meer geld geroofd dan alle Marokkaanse straatboefjes bij elkaar. Maar belangrijker nog is dat de gereformeerde hoogleraar Gerrit Manenschijn de koran en de bijbel minutieus heeft nageplozen en tot de conclusie kwam dat in de bijbel meer geweld voorkomt dan in de koran. Beide heilige boeken bevatten oproepen tot geweld en er zijn zowel joden, christenen als moslims die met de bijbel of de koran in de hand de meest vreselijke dingen rechtvaardigen.

De zaal neemt hiermee geen genoegen. Uit Amsterdams onderzoek zou blijken dat verschillende groepen in Amsterdam steeds meer tegenover elkaar zijn komen te staan. En waarom kun je wel grappen over het christelijk geloof maken en niet over de islam? Volgens één van de aanwezigen gebeurt dat laatste ook wel, maar vooral in eigen kring. We komen er niet uit.

Aan het eind wil Han Sie Dhian Ho toch zijn waardering voor de verschillende geloofsgemeenschappen uitspreken en ook benadrukken dat juist zij, door verbindingen naar elkaar te zoeken, een bijdrage kunnen leveren aan een goed functionerende multiculturele samenleving. Daarom is het niet alleen van belang dat het anti-discriminatiebureau gesteund en versterkt wordt om discriminatie tegen te gaan maar ook initiatieven als het Platform voor Levensbeschouwing en Religie voor het tegengaan van vooroordelen. Eddy Oude Wesselink stelt daarop dat het Platform geen subsidie ontvangt, maar dat de burgemeester van Hengelo onlangs wel de wens heeft uitgesproken om een regulier overleg te hebben met de voorgangers van de circa 40 geloofsgemeenschappen die Hengelo telt. Daarbij wil het Platform graag een ondersteunende rol spelen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten