Dag van de Arbeid, strijd en strijdigheden

In Turkije is de Dag van de Arbeid een officiële vrije dag. Uit vrees voor een grote 1-mei-demonstratie waar ongetwijfeld forse kritiek op zijn regering geleverd zou worden, heeft de Turkse premier Erdogan het Taksimplein in Istanbul laten afzetten. Rellen en hardhandig politie-optreden zijn het gevolg en in de media wordt al gesproken van een voorbode voor een hete zomer vol demonstraties. Een petitie om solidariteit te betuigen aan de Turkse arbeidersbeweging die op 1 mei in Istanbul wilde demonstreren bereikte ons al eerder via de organisatoren van de 1-mei-viering in Enschede, de Nieuwe Communistische Partij NCPN.

In Nederland is de Dag van de Arbeid geen officiële vrije dag en 1-mei-activiteiten worden als curiositeit gezien. De regionale omroep TV Oost rukte zelfs met een cameraploeg uit om het begin van de Enschedese 1-mei-viering live in het om 20.00 uur uitgezonden nieuwsprogramma “Overijssel Vandaag” uit te kunnen zenden. Twee uur later werd deze Enschedese 1-mei-viering afgesloten met het gezamenlijk bekijken van de herhaling van dit programma om 22.00 uur. Dat paste ook wel een beetje in de sfeer van het familiefeestje die er rond deze viering hing.


Vorig jaar was de Cubaanse ambassadeur in Nederland nog uitgenodigd als gastspreker. Dit keer bleef men dichter bij huis en werd naar het zeer nabije oosten gekeken: Wolfgang Quere, voorzitter van de zusterpartij Deutsche Kommunistische Partei in de direct aan (Zuid-)Twente en de Achterhoek grenzende Kreis Borken. Ik was wel nieuwsgierig hoe de DKP en de NCPN stonden van de internationale strijd rond Oekraïne, het hoofdthema van de 1-mei-viering op het Rode Plein.

Het in het Nederlands uitgeschreven referaat van Wolfgang Quere begon meteen met “de dominante en bijzonder eenzijdige berichtgeving over het conflict in de Oekraïne”. Via een lange omweg langs de verdergaande imperialistische machtsvorming van de VS en de EU via de transatlantische vrijhandelsakkoorden waarover nog onderhandeld wordt en waartegen de arbeidersklasse zich met anderen moet verzetten, kwamen we weer bij de strijd rond Oekraïne terug:

“Uiteraard zijn deze geplande akkoorden ook gericht tegen de BRICS-landen [Brazilië, Rusland,India, China en Zuid-Afrika], waarbij ze vooral China en Rusland op het oog hebben. Hier is enerzijds sprake van gemeenschappelijke belangen, maar tegelijkertijd ook van een contradictie. Dit komt duidelijk naar voren in de ontwikkelingen rondom de Oekraïne en het actueel conflict met Rusland.”

En dat was het dan alweer, want het betoog gaat als volgt verder:

“De Oekraïne is door haar nabije ligging en gevaarlijke crisis een hot spot aan de grenzen van de EU. Desondanks mogen we andere landen dan niet vergeten. In Mali en de Centraal-Afrikaanse Republiek is er sprake van een interventie door het Franse imperialisme. Het Duitse imperialisme zal zich hierin vanzelfsprekend ook willen mengen. Dan hebben we nog de oorlog in Syrië. We hebben de vluchtelingensituatie aan de grenzen van de EU en we hebben de interne vluchtelingensituatie die, aangezet door racisme, tot de verdeling van de uitgebuite arbeidersklasse leidt.”

En hij besluit:

“Deze situatie in ogenschouw nemend, is er dringende noodzaak dat wij serieus in overweging nemen hoe we in staat zijn aan de ontwikkeling van de antimilitaristische beweging bij te dragen en de antimonopolistische krachten kan samensmeden. Hiervoor is de nauwe samenwerking van voorhoedekrachten zeer belangrijk. En daarom hoop ik ook in de toekomst op een goede samenwerking tussen de NCPN en DKP in onze regio.”

Dat was te kort en dus kreeg Wolfgang Quere in de discussieronde de vraag voorgelegd wat het standpunt van de DKP over de crisis in Oekraïne en de rol van Rusland daarin nu precies was. Hij begon zijn antwoord met de stelling dat Rusland geen communistische staat meer is maar een imperialistisch staat en zich ook zo gedraagt. Oekraïne is een veelvolkerenstaat waarin behalve Oekraïners en Russen ook (Krim-)Tartaren, Polen, Roemenen, Duitsers en anderen wonen. Er is dus een grote interne verdeeldheid waar bij komt dat sommigen meer gericht zijn op de Europese Unie en anderen op Rusland. Zoals imperialistische mogendheden doen hitsen zowel de EU als Rusland de hen goedgezinde partijen op. De EU deed  dat tijdens de Maidan-protesten waardoor de Russisch-gezinde regering viel; Rusland doet dat nu met groepen op de Krim en in het oosten van Oekraïne. Beide machtsblokken doen precies hetzelfde, maar de Westerse media berichten hier in volstrekt verschillende bewoordingen over. Het is echter niet aan Rusland en ook niet aan de EU om te bepalen wat goed is voor Oekraïne en de Oekraïners maar aan de Oekraïners zelf. Zij moeten in alle vrijheid hun keuze kunnen maken. De Duitse politiek inzake Oekraïne en Rusland wordt zuiver ingegeven door de enorme economische belangen die Duitsland in beide landen heeft.

Toen dezelfde vraag aan de NCPN werd gesteld begon buitenlandwoordvoerder Rik Min met de mededeling dat hij het antwoord van de DKP erg interessant vond en nog eens goed wilde bestuderen. Hij was het met zijn collega eens dat Rusland geen communistische staat meer was, maar een kapitalistische en herinnerde ons eraan dat dit jaar precies 100 jaar geleden de Eerste Wereldoorlog was uitgebroken als een strijd tussen kapitalistische mogendheden onderling. Dit lijkt zich nu ook weer te voltrekken en Rusland kan daarbij een verkeerde rol spelen. Wel moeten we volgens hem erkennen dat Rusland 20 jaar lang geconfronteerd is geweest met vernederingen en met een sterke oostwaartse expansie van de NAVO en de EU die allerlei nationalistische sentimenten hebben opgewekt die aan het huidige optreden van Poetin hebben bijgedragen.

Nooit eerder heb ik in deze kring een dergelijke afstand tot Rusland waargenomen en zoveel begrip voor etnische verschillen en nationalistische sentimenten. Later op de avond zie ik in de zendtijd voor Politieke Partijen een campagnefilmpje van de partij “Jezus Leeft”. Eén van hun programmapunten luidt: “Stop het pesten van de Russen”. Het kan verkeren: de communisten trekken hun handen van Rusland af en evangelicale christenen omarmen het land en haar regering.

Aan het eind van de 1-mei-viering, nog vlak voor het gezamenlijk bekijken van de uitzending van TV Oost, wordt vanzelfsprekend de Internationale gezongen. Net als voorgaande jaren staan op het uitgereikte tekstblad alleen de eerste twee van de drie coupletten. Als aanwezige delegatie van Enschede voor Vrede zetten we daarom ook het derde, antimlitaristische, couplet in:

De heerschers door duivelse listenBedwelmen ons met bloedigen damp.Broeders, strijdt niet meer voor anderer twisten,Breekt de rijen! Hier is uw kamp!Gij die ons tot helden wilt maken,O, barbaren,denkt wat ge doet;Wij hebben waap'nen hen te raken,Die dorstig schijnen naar ons bloed.