vrijdag 14 oktober 2016

De kracht van het leven - ontmoetingen met Syriërs

Op vrijdagavond 14 oktober vond in de Ontmoetingskerk een door de Protestantse Gemeente Enschede en Enschede voor Vrede georganiseerde bijeenkomst plaats waarin de bevolking van Syrië nu eens niet werd neergezet als daders of slachtoffers van een al meer dan 5 jaar durende oorlog, maar als mensen die het ondanks alles met elkaar probeerden vol te houden. Die ondanks alle problemen invulling bleven geven aan het mens zijn. Tegenover alle oorlog en geweld waar vooral de dood haar kracht liet zien, de Kracht van het Leven toonden.


De bijeenkomst was een initiatief van Yasmin Khalaf-Haidar die dit jaar in Enschede als Ambassadeur van de Vrede mocht optreden. In haar openingswoord, waarin ze net als bij de opening van de Vredesweek, verhaalde hoe in Damascus de jasmijn als teken van hoop in het straatbeeld en als oriëntatiepunt had plaatsgemaakt voor de legertank als teken van wanhoop, benadrukte ij dat de Kracht van het Leven vooral tot uitdrukking komt in de scheppende kracht van de mensen, dus in muziek en poëzie. Daar straalt de levenskracht vanaf, aldus Yasmin.


Deze woorden werden vervolgens krachtig ondersteund in de muzikale opkomst van het Enschedese multiculturele wereldmuziekkoor IntervOcaal onder leiding van Diet Gerritsen die samen met Yasmin de avond presenteerde.


Het koor kwam op met het neuriën en vervolgens zingen van het uit Griekenland afkomstige lied Arnisi, waarvan de tekst in vertaling als volgt luidt:


In een eenzame baai, wit als een duif,
kregen we dorst in de namiddag, maar het water was zout
We hebben onze naam in het lichte zand geschreven,
een lichte bries veegde de letters uit
Met hoeveel adem, hart, verlangen en passie
hebben we ons leven verkeerd geleefd
We zijn van richting veranderd

Wie ziet hier niet de vluchtelingen uit het Midden-Oosten naar Europa oversteken… Ook daarin schuilt een kracht van het leven! Marijke Agterbosch zou er later op wijzen dat de overtocht naar Griekenland ongeveer halverwege een reis van ontberingen ligt: van Oost-Turkije is het 1600 km naar Rhodos en van Rhodos naar Enschede ook zoiets.


Na dit lied klonk een Afrikaans lied over het samen onderweg zijn naar een nieuw thuis dat ondanks alle twijfels hen uit de verte tegemoet lacht. De kracht die je in je moet hebben om alle tegenslagen te overwinnen werd vervolgens vertolkt door de uit Afrika afkomstige Melvin die die op volle kracht “Climb every Mountain” uit de “Sound of Music” zong waarna de uit Senegal afkomstige “Peace Chant” ten gehore werd gebracht die het koor ook tijdens de Walk of Peace, ook toen direct na het vluchtverhaal, zong. De Arabische tekst van het lied, “Yassalame adounia” (vrede voor de hele wereld), kon op herkenning rekenen bij de inmiddels massaal de kerk binnengestroomde groep in Nederland verblijvende Syriërs en het was mede aan hen te danken dat het lied uit volle borst door het publiek werd meegezongen. Met het lied “Freedom is Coming” beëindigde IntervOcaal het eerste blok van haar optreden.


Vervolgens was het woord aan Elna Hulsebosch-Obreen van de Wereldvredesvlam Twente die begin dit jaar (tijdens de bijeenkomst “Samen verder werken aan Vrede”) met Yasmin het initiatief heeft genomen om de Freinet-school in Enschede en een school in Damascus vredesboodschappen uit te laten wisselen. Leerlingen van beide scholen maakten tekeningen over wat voor hen vrede in hield en lichtten deze tekening nader toe voor een camera. De filmpjes werden vervolgens uitgewisseld en in de Ontmoetingskerk kregen we zowel het filmpje van de Freinetschool als die van de school in Damascus te zien.


Daarna was het toneel voor de uit Syrië gevluchte professionele zangeres Nour al Wahidy die met begeleiding door Maged Saraydeen op de ud een lied ten gehore bracht dat door het Syrische deel van het inmiddels 350 mensen tellende publiek met volle kracht werd meegezongen.


De Enschedese Junior-stadsdichter Sarah Vegter, die drie-en-een-halve week op deze zelfde plek tijdens de viering van de Internationale Dag van de Vrede had opgetreden, bracht vervolgens twee gedichten van haar hand ten gehore en werd gevolgd door de Hengelose stadsdichteres Marijke Agterbosch die begeleid door Margriet van der Meulen een gedicht declameerde over het wachten van asielzoekers in Nederland op het oordeel van de IND, het wachten op een teken van leven op de geliefden in Syrië die ze achter hadden moeten laten en met wie ze mogelijk herenigd zouden worden zodra ze van de IND een verblijfsvergunning zouden krijgen. Maar ook dan weer begon het lange wachten. “Ons nieuwe leven, bestaat uit wachten.”


Waar telefoons en skype vluchtelingen en achterblijvers in staat stelt met elkaar in contact te blijven, lukte het deze avond helaas niet om in de Ontmoetingskerk een kwalitatief bevredigende verbinding met twee muzikale broers in Damascus tot stand te brengen. In plaats van een live verbinding, werd daarom een recent optreden van deze broers op de Syrische televisie getoond.


Het eerste blok van het programma werd afgesloten met een verhaal van Yasmin waarin ze vertelde over een Syrische musicus Omar met zijn onafscheidelijke luit. Bij een roadblock werd hij aangezien voor een terrorist en zou de luit niet meer dan een dekmantel zijn. Het instrument werd voor zijn ogen stukgeslagen en zelf belandde hij in de gevangenis ondanks zijn pogingen duidelijk te maken dat ze de verkeerde voor ogen hadden en dat hij musicus was. Vanuit zijn cel hoorde hij een paar dagen later op de televisie in het wachtlokaal van de bewakers een lied en hij herinnerde zich dat hij op de betreffende videoclip met zijn luit op de achtergrond zat. Met alle kracht die hij in zijn verzwakte lichaam kon mobiliseren riep hij de bewakers op om goed naar die clip te kijken en te zien dat hij daar als luitspeler zat en dat hij dus de waarheid had gesproken toen hij was aangehouden. De bewakers herkenden hem, informeerden hun meerdere en enige tijd later werd hij vrijgelaten. Gered door de muziek, door zijn stukgeslagen muziekinstrument…


Dat was voor Diet Gerritsen het moment om de 49-jarige musicus Maged Saraydeen nader te introduceren die sinds augustus 2015 in Nederland verblijft. In Syrië volgde hij een opleiding tot klassiek musicus aan de Universiteit van Damascus waar hij vervolgens les gaf. In Damascus vormde hij zijn eigen orkest “Tarab” dat hij dirigeerde en dat uit 70 klassiek geschoolde musici bestond, waarvan de helft inmiddels door Europa zwerft. Tot het uitbreken van de oorlog in 2011 speelde hij over de hele wereld gespeeld op de nay, een 5000 jaar oude rietfluit gemaakt van het riet dat langs de Eufraat groeit en Irak, Syrië en Turkije met elkaar verbindt. Maged Saraydeen wil graag weer les geven in klassiek Arabische instrumenten waaronder de nay, de ud (een peervormig snaarinstrument), de kanoon (een oriëntaalse harp), etc. Aan het eind van de bijeenkomst zou gecollecteerd worden voor een fonds om de genoemde instrumenten aan te kunnen schaffen.


Na de pauze was het woord aan Bashar Khalaf, een student medicijnen in Syrië die afgelopen zomer ook naar Nederland is gevlucht. Naast zijn studie was hij betrokken bij het “Heilsleger van St. Maria”: een groep studenten dat muziek maakte en in Damascus scholen, bejaardenhuizen, instellingen voor verstandelijk gehandicapten etc. bezocht om “een lach op de vaak bedrukte gezichten” te toveren. Om mensen weer levenskracht en zin in het leven te geven. Ook was hij betrokken bij de organisatie van een jongerenfestijn dat enkele maanden geleden het event “I love Damascus” op poten had gezet en waarvan hij een filmpje liet zien.


Philip Khalaf las vervolgens het gedicht van zijn grootvader Fouad Haidar voor waarin de dichter in Syrië een gesprek aangaat met iemand die zijn tas heeft gepakt om te gaan vluchten.


De dichter vraagt hem: “Wat zit er in je tas”, waarop het antwoord komt: “Restanten van een verloren vaderland.” Volgens de dichter geeft de vluchteling de vijand juist zijn zin door weg te vluchten: “De vijand begeert jouw land. Logisch dat je weggaat.” Maar “Voor wie verlaat jij je recht?” Waarop de vluchteling geïrriteerd antwoord “Wie ben jij? Wat heb ik aan jouw dichterlijke woorden als iemand mijn land overneemt?”

De dichter antwoordt: “Met een stok of een wapen kun jij je vaderland niet beschermen. Het is een ramp als het woord en de gedachten weg zijn zonder iets te zeggen. Omdat hun kracht sterker is dan jij.” Maar de vluchteling verzucht (met tranen in zijn ogen): “Je voedt mij niet met jouw woorden.” De tranen vormen voor de dichter “een lijn van hoop” en hij vraagt nogmaals: “waarom ga je weg en verlaat je je recht?” waarop de vluchteling antwoordt “de gerechtigheid wordt belachelijk in deze wereld; de gerechtigheid bouwt en breekt af volgens belangen. Ze wordt ingewikkeld in deze wereld en komt alleen ten goede aan die zichzelf belangrijk vinden. Voor eigenbelang wordt het koninkrijk afgebroken. De leugen leeft, de waarheid sterft.”

Maar de dichter geeft niet op: “De vrede komt vanuit zijn hart. De vijand beschouwt vrede als opgeven. Als we de vrede weer willen laten leven, moeten wij één zijn. De vrede wil dat alle stemmen samenkomen; alle handen samen worden één. De eenheid van het volk, zonder oorlog, daarmee jaag je de vijand weg.” De vluchteling zegt “Zelfs je mij naar het paradijs brengt, kan ik daar niet blijven.” en vertrekt. Hij zwaait. De dichter ziet hem niet meer, maar blijft hopen dat hij terugkomt. (Het volledige gedicht is na te lezen in de bundel “Woorden van Hoop – toekomst voor Syrië”).



In het programma volgen nog beelden uit Syrië en een gedicht van Marijke Agterbosch waarna IntervOcaal de avond mag afsluiten met liederen uit Armenië en Bali, maar vooral ook met twee liederen over het wonen in Enschede. Het eerste, “Enschede is a lovely city” is geschreven door een 10-jarige jongetje, Vaani, uit India en luidt als volgt:

Enschede it is a lovely citygardens and parks, they are oh so prettypeople are nice and the dogs are very wittysplish – splash, it’s cold – brrr – that’s a pity


En het tweede heet “Blij in Enschede”:

Ik woon hier, ik werk hier, ik eet hier, ik slaap hierJij woont hier, jij werkt hier, jij eet hier, jij slaapt hierSamen in Enschede. Jij bent hier geborenSamen in Enschede, ik kwam hier wonenVerschillend, gelukkig. Gelukkig verschillendVerschillend, gelukkig. Gelukkig verschillend in Enschede


Daarmee werd een avond afgerond dat bol stond van heimwee en verlangen, van afscheid en verbinding, van ontmoetingen en vrede, van de Kracht van het Leven.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten